بطور کلی انگیزه افرادی که بدون داشتن مجوز،لباس نیروی انتظامی یا یونیفرم سایر نیروهای مسلح را می پوشند به سه دسته تقسیم می گردد:گاهی افرادی قصد سوء استفاده از لباس نیروهای انتظامی و نظامی را داشته و اغلب از این طریق اقدام به تهدید و اخاذی می کنند.

در مقابل اشخاصی نیز وجود دارند که بدون سوءاستفاده و تنها با قصد تظاهر و فریب به لباس نیروهای مسلح در می آیند و افراد دسته سوم نیز انگیزه هایی نظیر هنرهای نمایشی،تئاتر،سینما،دوربین مخفی و… را دنبال میکنند. قانون مجازات اسلامی در ماده556قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات هر سه فرض مذکور در نظر گرفته شده است.

ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات

هر کس بدون مجوز و بصورت علنی لباسهای رسمی ماموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشانها، مدالها یا سایر‌امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد در صورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم‌ مجازات شدیدتری نباشد به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال محکوم خواهد شد. ‌و در صورتیکه از این عمل خود سوء‌استفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره – استفاده از البسه و اشیاء مذکور در این ماده در اجرای هنرهای نمایشی مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.

قانونگذار برای پوشیدن لباس نیروهای مسلح بدون مجوز، مجازات حبس و مالی تعیین کرده و با توجه به اوضاع و احوال متهم، دادگاه می تواند هر یک از این دو نوع مجازات را اختیار کند. مطابق ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات چنانچه فردی اولا بدون داشتن مجوز رسمی و ثانیا به صورت علنی لباس های رسمی ماموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشان ها، مدال ها یا سایر امتیازات دولتی را مورد استفاده قرار دهد به حبس تعزیری از ۳ ماه ۱ سال یا جزای نقدی از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال تا ۶ میلیون ریال محکوم خواهد شد.

از آنجا که سوء استفاده از لباس نیروهای مسلح از طریق استفاده و پوشیدن غیر قانونی آن، موجب اخلال در نظم و امنیت عمومی می گردد، قانون مجازات اسلامی در ماده ۵۵۶قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مجازات شدیدتری را نسبت به برای این جرم تعیین نموده است: هر كس بدون مجوز و به صورت علني لباس‌ هاي رسمي مأموران نظامي يا انتظامي جمهوري اسلامي ايران يا نشان ‌ها، مدال ‌ها يا ساير‌ امتيازات دولتي را بدون تغيير يا با تغيير جزئي كه موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد در صورتي كه عمل او به موجب قانون ديگري مستلزم ‌مجازات شديدتري نباشد به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و يا جزاي نقدي از ۱ ميليون و ۵۰۰ هزار ريال تا شش ميليون ريال محكوم خواهد شد. و در صورتي كه از اين عمل خود سوء ‌استفاده كرده باشد به هر دو مجازات محكوم خواهد شد.

گاهی افرادی خود را بدون اینکه واقعا سمتی داشته باشند، خود را نیروی نظامی یا انتظامی یا مسئول دولتی معرفی می کنند و از این طریق اقدام به سوء استفاده می کنند. مطابق ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات «هر كس بدون سمت رسمي يا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتي اعم از كشوري يا لشكري و انتظامي كه از نظر قانون مربوط به ‌او نبوده است دخالت دهد يا معرفي نمايد به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محكوم خواهد شد.» معرفی خود به عنوان نیروی نظامی یا دولتی، ممکن است همراه با پوشیدن لباس مخصوص و یونیفرم نظامی باشد.    چنانچه فردی بدون مجوز لباس نیروهای مسلح را بپوشد و خودش را نیز از نیروهای مسلح معرفی کند، مرتکب جرایم متعدد شده است. در این صورت وی علاوه بر «جعل عنوان مشاغل دولتی»، به ارتکاب «استفاده غیر قانونی از لباس نیروهای نظامی» نیز قابل پیگرد و محاکمه است و به مجازات هر دو جرم (با رعایت قواعد تعدد) محکوم می شود. مطابق قسمت اخیر ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات «… چنانچه براي دخالت يا معرفي خود در مشاغل مزبور، ‌سندي جعل كرده است، مجازات جعل را نيز خواهد داشت.»

در باب پوشیدن یونیفرم های نظامی سوال این است که: اگر درجه ها، اتیکت و آرم های  روی یونیفرم را جدا کنیم، باز هم پوشیدن آن جرم است؟ اگر دوخت لباس نظامی را تغییر دهیم پوشیدن آن ممنوع است؟ ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی در خصوص ابهامات مذکور، دو تعبیر را به کار برده و  بیان داشته برای مجرم شناخته شدن متهم، لباس نیروی نظامی باید «بدون تغییر» مورد استفاده قرار گیرد یا اینکه «تغییر به گونه ای باشد که موجب اشتباه بشود.» بنابراین قانون تشخیص اینکه «لباس سوژه، یونیفرم رسمی محسوب می شود یا نه؟» را به عرف واگذار نموده است. چنانچه مردم عادی با دیدن شخص گمان کنند که او فردی نظامی است، وی به جرم «پوشیدن غیر قانونی لباس نیروهای نظامی» قابل تعقیب خواهد بود.

بر اساس تبصره الحاقی ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات(الحاقی ۱۳۹۹) چنانچه دادگاه در حکم صادره مجازات حبس را بیشتر از حداقل مجازات مقرر در قانون تعیین کند، باید حتما در حکم خود علت شدید کردن میزان مجازات را  ذکر کند. علل تشدید مجازات ارتباط مستقیمی با انگیزه مرتکب، شیوه ارتکاب جرم، میزان نتایج زیانبار جرم و … دارد. لذا به طور مثال در جرم پوشیدن لباس نیروی انتظامی بدون مجوز، در حالت عادی دادگاه موظف است به ۳ ماه حبس یا ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال حکم دهد، اما با توجه انگیزه مجرمانه مرتکب، میزان خسارات وارده، عدم گذشت شاکی خصوصی و … دادگاه می تواند میزان مجازات را تا سقف ۱ سال حبس یا جزای نقدی تا ۶ میلیون ریال افزایش دهد.

بر اساس مفاد ماده ۵۵۷ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات چنانچه فردی به صورت علني و بدون داشتن مجوز لباس‌ هاي رسمي مأموران كشورهاي خارجی، نشان‌ها، مدال‌ ها يا ساير امتيازات ‌دولت ‌هاي خارجي در ايران را مورد استفاده قرار دهد، مانند این است که لباس نیروهای مسلح ایرانی را بدون مجوز پوشیده و به مجازات مندرج در ماده ۵۵۶ محکوم می گردد. مشروط بر آنکه آن کشور خارجی نیز معامله متقابل کرده و برای پوشیدن غیرقانونی لباس نیروهای مسلح ایرانی مجازات تعیین کرده باشد. در صورتي كه عمل متهم موجب اختلال در نظم عمومي گردد (حتی اگر معامله متقابل هم نشده باشد) باز هم به مجازات ماده ۵۵۶ محکوم می گردد.

مطابق تبصره ماده556 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات ، استفاده از البسه نظامی و اشياء مذكور در مواد پیشین در اجراي هنرهاي نمايشي مشمول مقررات اين ماده نخواهد بود. اما برای استفاده از این البسه باید مجوزات لازمه اخذ شود.

مطابق تبصره ۲ ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، «جرائم قابل گذشت» جرائمي مي‌ باشند كه شروع، ادامه تعقيب، رسيدگي و اجراي مجازات، منوط به شكايت شاكي و عدم گذشت وي است. در مقابل، «جرائم غير قابل گذشت» جرائمي هستند كه شكايت شاكي و گذشت وي در شروع به تعقيب و رسيدگي و ادامه آنها و اجراي مجازات تأثيري ندارد. از آنجا که طبق تبصره الحاقی ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات (اصلاحی ۱۳۹۹) در جرایم تعزیری قابل گذشت درجه ۴ تا درجه ۸، حداقل و حداکثر میزان مجازات به نصف کاهش می یابد، «قابل گذشت بودن» جرایم اهمیت زیادی دارد.

با توجه به جنبه های عمومی جرم «استفاده غیر قانونی از لباس نیروهای نظامی» که بسیار پررنگ تر از جنبه های خصوصی احتمالی آن است، شکی نیست که جرم مذکور در زمره جرایم تعزیری غیر قابل گذشت قرار دارد. لذا شروع و تعقیب جرم در دادسرا، رسیدگی در دادگاه و اجرای مجازات منوط به شکایت شاکی خصوصی نیست و گذشت وی نیز گرچه ممکن است موجب تخفیف مجازات متهم شود اما تاثیری در اصل مجازات او ندارد.

مطابق تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، مجازاتي كه حداقل آن منطبق بر يكي از درجات فوق و حداكثر آن منطبق با درجه بالاتر باشد، از درجه بالاتر محسوب مي‌شود. لذا «استفاده غیر قانونی از لباس نیروهای نظامی» از جرایم تعزیری درجه ۶ به شمار می رود و مطابق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات با اینکه ارتکاب این جرم در پرونده افراد درج می شود اما جرایم تعزیری درجه ۶ محکومیت تبعی نداشته و به عبارت ساده تر سوء پیشینه محسوب نمی شود و صدور گواهی «عدم سوء پیشینه» بلامانع است.

برای ارائه راهکار و گرفتن مشاوره از بهترین وکلای متخصص در هر جای ایران وکیل تیک راهنمای شماست