دانستنی های نفقه

پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر با چه کسی است؟

پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر که مطابق ماده1199قانون مدنی،نفقه اولاد بر عهده پدر است پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است،در صورت نبودن پدر و اجداد پدری یا عدم قدرت آنها نفقه بر عهده مادر است.هرگاه مادر هم زنده یا قادر به انفاق نباشد،به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است و اگر چند نفر از اجداد از حیث درجه تساوی داشته باشند میزان نفقه میزان تساوی تادیه میشود.

همانگونه در صورت فوت فرزند،از فرزند ارث میبرند.حق حضاتت و پرداخت نفقه را نیز قانونگذار بر عهده آنان محول نموده است.

اگر پدر در قید حیات نباشد، و فرزندان واجب النفقه ای داشته باشد، در این صورت راهکار چیست و چه کسی بایست نفقه فرزندان را پرداخت نماید؟

ماده ۱۱۹۹ ق. م مقرر میکند « نفقه اولاد بر عهده پدر است، پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب …»؛ نص قانون پاسخ پرسش را ارائه داده است و اجداد پدری در قید حیات و دارای توانایی مالی ملزم به پرداخت نفقه فرزندان و نوه های خویش میباشد.

اگر اجداد پدری نیز در قید حیات نباشند، تکلیف چیست؟

 در ادامه ماده ۱۱۹۹ ق. م بیان شده است که «.. در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت مالی ایشان، نفقه در نهایت برعهده مادر می باشد». در نتیجه حتی اگر مادر حق حضانت خود به دلیل بلوغ فرزندان از دست داده باشد، ملزم به پرداخت نفقه فرزندان خویش است.

پرداخت نفقه اولاد تا چه سنی می بایستی ادامه پیدا کند؟

در این مورد نیز قانون ساکت است ولی جواب این است که بر طبق ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم سازد و این ملاک تصمیم گیری قضات در این خصوص است. با توجه به عرف، فرزندان پسر پس از ۱۸ سالگی، و اتمام دوره خدمت سربازی اگر توانایی کار داشته باشند، مستحق دریافت نفقه نمی باشند ولی در مورد فرزندان دختر رویه بر این است که اگر آن دختر مشغول به شغلی نباشد پرداخت نفقه او تا زمان ازدواج بر عهده پدر و با شرایط گفته شده بر عهده جد پدری و یا مادر است. اما نپرداختن نفقه فرزند در صورت تمکن مالی جرم نیز محسوب می شود. بر طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مجازات نپرداختن نفقه افراد واجب النفقه مثل فرزند حبس تعزیری درجه شش می باشد. (۶ ماه تا ۲ سال حبس) حتی نپرداختن نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی و یا کودکان تحت سرپرستی هم مشمول مجازات این ماده است.

نحوه مطالبه نفقه بدین صورت است که اگر فرزند دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال باشد به استناد ماده ۶ قانون حمایت خانواده کسی که طفل را نگهداری می کند مثل مادر می تواند برای نفقه او به طرفیت پدر اقامه دعوی کند. از فاصله سنین مذکور تا ۱۸ سال تمام نیز در صورتی که حکم رشد از دادگاه گرفته شده باشد فرزند می تواند بر علیه پدر یا هر شخص دیگری که پرداخت نفقه بر عهده اوست اقامه دعوی کند اما اگر حکم رشد از دادگاه گرفته نشده باشد تا پایان ۱۸ سالگی تمام یعنی تا اول نوزده سالگی فرزند نمی تواند به تنهاییی اقامه دعوی کند.

اگر کار زوجین (پدر و مادر) به طلاق بیانجامد بر طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده دادگاه مکلف است ضمن رای تکلیف حضانت و هزینه های حضانت که ظاهرا منظور نفقه فرزند مشترک است را تعیین تکلیف کند یا به صورت توافق زوجین بر سر نفقه هزینه فرزند و یا در صورت اختلاف به وسیله کارشناس هزینه (نفقه) فرزند مشخص می گردد. در طلاق توافقی هم زوجین نسبت به همه چیز می بایستی توافق داشته باشند از جمله نفقه فرزند مشترک که می تواند با توافق بر عهده پدر باشد یا مادر و مقدار نفقه هم مشخص گردد. البته می توان میزان نفقه فرزند مشترک را به بعد از طلاق توافقی و انجام کارشناسی توسط دادگاه موکول کرد حتی امکان دارد در صورت اختلاف بر سر میزان نفقه، زوجین از دادگاه رسیدگی کننده به طلاق توافقی بخواهند که کارشناس میزان نفقه را تعیین کند.

هر حکمی که دادگاه در خصوص میزان نفقه فرزند صادر کند با تغییر شرایط می توان تقاضای تعدیل آن را از دادگاه درخواست کرد فرض کنید زنی از بابت نفقه فرزند مشترک به طرفیت شوهر (پدر) دادخواست مطالبه نفقه تقدیم دادگاه کرده باشد و در نهایت دادگاه پس از رسیدگی و کارشناسی زوج را به پرداخت ماهانه پانصد هزار تومان نفقه فرزند محکوم کند اما پس از مدتی بدیهی است که با توجه به شرایط جامعه و تورم، قیمت اجناس افزایش می یابد و پانصد هزار تومان در طول زمان از قدرت خریدش کاسته می شود. در این جا زوجه می تواند از دادگاه با دادن دادخواست و آوردن دلیل،تعدیل نفقه را درخواست کند.

شرایط الزام به پرداخت نفقه اولاد چیست؟

اگر کل شرایط زیر وجود داشته باشد شخص ملزم به پرداخت نفقه اولاد است:

 ‏۱- شخص مستحق نفقه باید فاقد اموال کافی برای گذراندن معاش باشد.یعنی مال اموالی و درآمدی نداشته باشد به شکلی که حتی نیازهای اولیه وی مانند خوراک و پوشاک و مسکن و .. تامین نباشد.

 ‏۲- مستحق نفقه قدرت اشتغال نداشته باشد یعنی نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم سازد اعم از اینکه این عدم مقدوریت ناشی از ناتوانی و از کار افتادگی باشد یا آنکه ناشی از عدم وجود شغل در جامعه باشد.یعنی به زبان ساده قانونگذار در خصوص فرزندی که به دنبال حتی کار نبوده و یا حقیقتا ناتوان از انجام کار بوده نیز فرقی قائل نشده است.

  و در ‏ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی صراحتا به این مسئله بدین شکل اشاره کرده :کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم سازد.

‏ ‏۳- شخصی که قرار است نفقه را بپردازد متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند بدون اینکه دچار مضیقه (تنگدستی)شود نفقه بدهد. یعنی اگر خواست که نفقه را بدهد خود درمانده نشود، برای مثال بدهی هایش به دیگران معوقه نشود و مجبور نشود برای خاطر پرداخت بدهکاری به سختی شدید بیفتد.

 و ‏ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی این مسئله را به طرز روشنی بیان کرده است.:  ‏کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار ‌مضیقه گردد برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.

حداقل نفقه برای فرزند به چه شکل مشخص می شود ؟

حداقل میزان نفقه فرزند را در صورت عدم توافق زوجین کارشناس تعیین می‌نماید که با توجه به شغل و درآمد پدر و شرایط زندگی طرفین میزان را تعیین می‌نماید.

یعنی پدری که ماهانه 18 میلیون تومان درآمد دارد به اندازه پدری که ماهی دو میلیون تومان درآمد دارد نفقه نمی دهد و قاضی نمی تواند برای پدری که درآمد عرفا مناسبی دارد حدقل نفقه را مشخص نماید.

کارشناس تعیین نفقه مقدار نفقه فرزند را بر اساس توانایی مالی پدر، عرف اجتماعی، نیازهای فرزند، تعداد فرزندان و مسایلی از این قبیل تعیین کرده و به قاضی می دهد تا قاضی حکم پرداخت نفقه را صادر کند.

نفقه فرزند بعد از طلاق بر عهده چه کسی است؟

طبق ماده ۱۱۹۰ قانون مدنی، نفقه فرزند بعد از طلاق به عهده پدر است و چه، این پدر حضانت را به عهده داشته باشد یا اینکه حضانت بر عهده مادر یا شخص دیگری باشد، پرداخت نفقه فرزند که به طور عمده شامل مسکن، لباس، خوراک و نیازهای درمانی است، به عهده پدر است که در صورت خودداری از پرداخت (با وجود داشتن استطاعت مالی) طبق ماده ۶۴۲ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، جرم بوده و در صورت شکایت ذی‌نفع دادگاه او را به حبس از ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه محکوم می‌کند.

در صورت فوت پدر یا عدم توانایی او در پرداخت نفقه فرزند بعد از طلاق ، این تکلیف به عهده پدر بزرگ و جد یا دیگر اجداد پدری است. در صورت نبودن پدر و اجداد پدری یا عدم توانایی آنها به پرداخت نفقه فرزند بعد از طلاق ، تکلیف پرداخت نفقه به عهده مادر قرار می‌گیرد.

هرگاه مادر هم فوت کند یا قادر به پرداخت مخارج مذکور برای فرزندش نباشد، این تکلیف به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری فرزند قرار می‌گیرد.

نفقه فرزند بعد از طلاق تا چه زمانی باید پرداخت شود؟

در شرع و قانون سن معینى براى نفقه فرزندان در نظر گرفته نشده و عرفاً مادام که اولاد داراى شغل و درآمد مشخص نباشند پدر نسبت به پرداخت نفقه مسئولیت دارد.

آیا پرداخت نفقه بعد از طلاق تا سن رشد کودک است؟

نفقه فرزند بعد از طلاق  فقط تا رسیدن به سن رشد نیست، بلکه پس از آن هم طبق ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، اگر فرزند منبع مالی نداشت و نتوانست معیشت خود را فراهم کند، پدر و نیز دیگر اشخاص یاد شده (در صورت داشتن توانایی مالی) ملزم به تأمین مخارج فرزند کبیر هستند. بر اساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت او است، صحت جسمانی با تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای نزدیکان طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رییس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه فرزند بعد از طلاق توسط پدر چیست؟

در قانون پیش بینی شده است که اگر پدری با داشتن امکانات مالی از پرداخت نفقه فرزندانش خودداری کند، این مساله بار کیفری دارد و فرزندان یا فردی که مسئولیت سرپرستی و نگهداری فرزندان را به عهده دارد، می تواند علیه او در این رابطه به دادگاه شکایت کند و در ادامه هم اگر پدر دارای اموال باشد، اما از پرداخت نفقه به فرزندان خود امتناع کند، آنها می توانند با ارائه دادخواست به دادگاه و دریافت رای قطعی به میزان نفقه تعیین شده اموال و دارایی پدر را به نفع خود توقیف کنند و همچنین بار کیفری عدم پرداخت نفقه درماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی از ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه حبس تعیین شده است.

چه کسانی بعد از پدر موظف به پرداخت نفقه می باشند؟

در مواردی که پدر فوت کرده و یا از نظر مالی توان پرداخت نفقه فرزندش را نداشته باشد،پرداخت نفقه برعهده اجداد پدری قرار می گیرد.

هرگاه اجداد پدری نیز فوت کنند یا استطاعت مالی نداشته باشند تکلیف پرداخت نفقه بر عهده مادر خواهد بود.

و اگر مادر هم فوت کند یا استطاعت مالی نداشته باشد پرداخت نفقه بر عهده اجداد مادری قرار می گیرد.

بنابراین تکلیف پرداخت نفقه به ترتیب مقرر در فوق مشروط به زنده بودن و داشتن استطاعت مالی مکلفین می باشد.

تفاوت نفقه زن و نفقه فرزند در چیست؟

بر اساس احکام مربوط به نفقه دو نوع نفقه وجود دارد:

۱- نفقه زن

که لزوم پرداخت آن منوط به نیازمندی و عدم تمکن مالی زن نیست و به شرط تمکین زن از شوهرش مستحق دریافت نفقه می گردد.

۲- نفقه اقارب

که انفاق در این دسته منوط به نیازمندی اقارب است.

مثلاً فرزند به عنوان یکی از اقارب نزولی در صورت عدم اشتغال و داشتن نیاز مالی و وجود سایر شرایط مطابق قانون باید تحت حمایت مالی پدر قرار گیرد.

تفاوت ها:

–  پرداخت نفقه زن مقدم بر نفقه فرزندان است. ( ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی)

– پرداخت نفقه زن تکلیفی یکجانبه است یعنی در هیچ حالتی زن مکلف به پرداخت نفقه شوهرش نمی باشد، در صورتی که نفقه فرزند یک جانبه نیست. اگر پدر نیازمند باشد فرزند تحت شرایطی مکلف به پرداخت نفقه پدرش می گردد.

–  نفقه گذشته زن قابل مطالبه است ولی نفقه گذشته فرزند و سایر اقارب قابل مطالبه نیست.

– در تعیین میزان نفقه زن ،وضع اقتصادی شوهر ملاک نمی باشد در حالی که در تعیین نفقه فرزند وضع اقتصادی منفرق (نفقه دهنده) ملاک است.

– عدم پرداخت نفقه زن جرم بوده و حتی مجازات حبس دارد در حالیکه ترک نفقه فرزند و سایر اقارب تعزیر ندارد.

درصوتی که نیاز به مشاوره تخصصی و رفع مشکل حقوقی دارید می توانید با بهترین وکلای ایران در وکیل تیک بصورت آنلاین یا تلفنی مشاوره بگیرید