تمکین و انواع آن و اثر ناشی از عدم تمکین

ماهیت تمکین و انواع آن و اثر ناشی از عدم تمکین در نظام حقوقی ایران

– تعریف تمکین:

تمکین در لغت به معنای« فرمان بردن» است و در اصطلاح حقوقی به لزوم انجام تکالیف هریک از زوجین در برابر یکدیگر اشاره می‌کند؛ یعنی هنگامی‌ که گفته می‌شود «مرد و زن موظف به تمکین هستند» به این معناست که هریک از آن‌ها موظف هستند به تکالیف و وظایف خود در برابر یکدیگر عمل کنند. تمکین شامل دو دسته اعمال می‌شود.

– انواع تمکین:

1-تمکین به معنای عام:

تمکین به معنای عام مربوط به همه‌ی تکالیفی است که به موجب قانون بر عهده‌ی هریک از زوجین قرار داده شده است و آن‌ها باید به این تکالیف قانونی عمل کنند.

به معنای اطاعت از مرد در امور زندگی می باشد . مانند سکونت در منزلی که شوهر انتخاب کرده ، عدم خروج از منزل بدون اجازه از شوهر و حسن معاشرت با شوهر که عبارتست از خوش رفتاری با شوهر و رعایت نظافت و آرایش خود برای شوهر ؛ به نحوی که زمان ، مکان و شرایط خانوادگی به آنها اجازه داده است.

2-تمکین به معنای خاص:

اما تمکین به معنای خاص مربوط به تکلیف برقراری رابطه‌ی جنسی متعارف است و براساس آن، هیچ‌یک از طرفین نمی‌توانند بدون عذر موجه از برقراری رابطه‌ی جنسی با طرف مقابل سرباز بزنند.

تمکین خاص به معنای ایجاد رابطه جنسی با مرد است. زن باید در هر زمانی که مرد تقاضا نماید به درخواست وی مبنی بر رابطه جنسی و دیگر طرق ارضای جنسی در محدوده قانون پاسخ مثبت دهد مگر اینکه از شرایط تمکین خارج شده باشد و شرع اجازه تمیکن را به زن ندهد.

تمکین خاص شامل تمام اموری می شود که یک زن برای برقراری یک رابطه جنسی مطلوب و با توجه به وضعیت مرد، موظف به انجام آن است. مردی که به مسائل بهداشتی و ظاهری در زمان رابطه جنسی توجه بسیار دارد و خود نیز به این صفات آراسته است می تواند توقع داشته باشد همسر وی نیز در زمان رابطه اصول بسیاری را رعایت کند. بنابراین صرف اجازه دخول را نمی توان تمکین خاص نامید.

– آثار ناشی از تحقق‌ عدم تمکین:

1) عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( ماده 1108 قانون مدنی)

2 ) کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد 16 و 17 قانون حمایت خانواده 1353)بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.

3) امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.

– رابطه نفقه و عدم تمکین:

حق نفقه با الزام به تمکین گره خورده است. یک زن صرفا در زمان تمکین قادر به درخواست و دریافت نفقه خواهد بود. زنی که شرایط تمکین را رعایت نکند از نفقه محروم شده و نمی تواند پرداخت آن را درخواست کند. با این  حال اثبات عدم تمکین در صورت درخواست نفقه بر عهده مرد بوده و تا زمان اثبات عدم تمکین، اصل بر این است که زن در شرایط تمکین قرار دارد. شهادت در اثبات عدم تمکین یکی از مهمترین ادله استنادی موجود در قوانین موضوعه است.

–  عدم تمکین زن  و مهریه :

مهریه به محض وقوع عقد نکاح در مجموعه حقوق زن قرار گرفته و قابل مطالبه می گردد با این حال تا زمانی که دخول صورت نگرفته است، نمی توان بیش از نصف مهریه را دریافت نمود. مهریه یکی از حقوق غیر قابل اسقاط زن است که در زندگی مشترک جریان دارد و صرفا با بذل آن از جانب زن منحل می گردد. انحلال مهریه به علت فسخ و یا بطلان نکاح نیز یک مبحث مستقل بوده و بهتر است بگوییم چون زندگی مشترک به صورت واقعی ایجاد نشده است قابل مطالبه نمی باشد.( ماده 1082 قانون مدنی)

–  رابطه عدم  تمکین و حق حبس زن:

حق حبس، حقی است که شرع به زن اعطا نموده است بدین صورت که وی بدون تمکین خاص از همسر خود، مشمول دریافت نفقه می گردد. حق حبس به وضعیتی اشاره دارد که زن اجازه اولین دخول پس از عقد نکاح را مشروط به دریافت مهریه می کند. دقت کنید اگر زن صرفا یک بار تن به رابطه جنسی با همسر خود داده باشد دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده کند و ممانعت از رابطه جنسی را عدم تمکین می نامند. در این حالت زن ناشزه شده و حق دریافت نفقه از وی ساقط می گردد.( ماده 1085 قانون مدنی)