توسط 
بررسی ماهیت سازمان زندانها،اقدامات تأمینی و تربیتی در نظام حقوق کیفری ایران(قسمت اول)
– سازمان زندانها:
یکی از سازمان های وابسته به قوه قضاییه ،سازمان زندان ها می باشد.
– تشکیل سازمان زندانها:
زندان به عنوان محل نگهداری مجرمین و محلی برای مجازات آنها در نظام کیفری ایران در طول تاریخ وجود داشته است. قوانین مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ شمسی، نظامنامه‌ی محابس و توقیف‌گاه‌ها مصوب ۱۳۰۷، نظامنامه‌ی زندانیان در سال ۱۳۵۴، دیگر مقررات مسائل مختلف اداری و حقوقی مربوط به زندانها را مقرر می‌کردند.
زندان ها تا قبل از انقلاب، تحت مدیریت عالیه‌ی شهربانی و وابسته به وزارت کشور بودند و این یکی از اشکالات و نقاط ضعفی بود که دامنگیر اداره‌ی زندانها بود. با پیروزی انقلاب اسلامی در چارچوب نخستین اقداماتی که برای اصلاح دادگستری و اعاده‌ی صلاحیت آن صورت گرفت، به موجب لایحه‌ی قانونی واگذاری امور زندانها به وزارت دادگستری اداره‌ی کلیه‌ی امور مربوط به زندانها و مؤسسات وابسته به آن در سراسر کشور به وزارت دادگستری واگذار شد و به عنوان اداره‌ی کل زندانها، جزو سازمان دادگستری کشور قرار گرفت.
– اعضای سازمان زندان ها:
اداره‌ی زندانها به صورت شورایی مقرر شد؛ به این ترتیب که شورایی مرکب از سه نفر از کارکنان موظف دولت که توسط شورای عالی قضایی انتخاب می‌شوند، زیر نظر دادستان کل کشور، مدیریت اداره‌ی زندانها را بر عهده گیرند. بنابراین طبق این لایحه و آیین‌نامه‌ی اجرایی آن، زندان‌های کشور به لحاظ تشکیلاتی، اداری و بودجه در ردیف سایر ادارات قوه‌ی قضائیه درآمدند.
– تصویب قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی :
در بهمن ۱۳۶۴ تصویب شد. طبق ماده‌ی یک این قانون، شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی که در سال ۱۳۵۸ تشکیل شده بود، به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی تبدیل گردید و این سازمان زیر نظر شورای عالی قضایی قرار گرفت.
– رئیس سازمان زندان ها:
رئیس این سازمان به پیشنهاد دادستان کل کشور و با تصویب شورای عالی قضایی به مدت دو سال انتخاب می‌شد.عزل وی نیز در صلاحیت شورای عالی قضایی قرار گرفت. طبق این مصوبه از نظر حقوقی جایگاه اداره‌ی زندانها به سازمان ارتقا یافت و بودجه و اعتبارات آن همانند دیگر سازمان‌ها در ردیف مستقل در بودجه‌ی کشور پیش‌بینی شد. با جایگزینی ریاست قوه‌ی قضائیه به جای شورای عالی قضایی در بازنگری قانون اساسی به سال ۱۳۶۸، مدیریت عالی زندانها بر عهده‌ی ریاست قوه قضائیه قرار گرفت و ایشان عزل و نصب رئیس سازمان زندانها را بر عهده دارد.
– وظایف و اقدامات سازمان زندانها:
سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی، متصدی و اعمال کننده‌ی مجازات و اقدامات تأمینی است.مجازات و اقدامات تأمینی هر کدام آثار و خصوصیات مخصوص به خود و تشکیلات و ساز و کارهای ویژه‌ی خود را دارند. ماده‌ی ۲ قانون ۱۳۶۴ وظایف سازمان زندانها را به شرح زیر احصا کرده است:
1-اداره‌ی کلیه‌ی امور مربوط به زندانها، بازداشتگاه‌ها و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و کلیه‌ی مؤسسات صنعتی و خدماتی وابسته به آنها
2-ایجاد امکانات و تسهیلات لازم در زمینه‌ی اصلاح و ارشاد و آموزش زندانیان و اشتغال و حرفه‌آموزی آنها.
3-کمک به رفع مشکلات مادی و معنوی خانواده‌ی زندانیان.
4-جذب کمک‌های مردمی و مؤسسات خیریه.
5-برنامه‌ریزی جهت اشتغال زندانیان داوطلب کار با استفاده از امکانات سازمان و…
6-تهیه‌ی آمار و اطلاعات لازم به منظور استفاده در مطالعات مربوط به جرم شناسی و…
7-تهیه‌ی فهرست اسامی زندانیان محکوم واجد شرایط عفو یا تخفیف مجازات و…
8-برنامه‌ریزی برای مراقبت بعد از خروج با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط.
باتوجه به آنچه در ماده‌ی ۲قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور ، در خصوص وظایف و صلاحیت سازمان زندانها آمده و همچنین تحولی که در خصوص واگذاری مدیریت عالی سازمان زندانها از وزارت کشور به قوه‌ی قضائیه رخ داد، این‌گونه جمع‌بندی می‌شود که زندان نه به عنوان یک مجازات محدودکننده‌ی آزادی صرف، بلکه به عنوان مکان و سازوکاری برای اصلاح و تربیت محکومین تلقی می‌شود.
همچنین بیشتر بخوانید :
بررسی ماهیت سازمان زندانها،اقدامات تأمینی و تربیتی در نظام حقوق کیفری ایران(قسمت دوم)
نظرات