بررسی سازمان های بین المللی
سازمان های بین المللی
تعریف : سازمان بین المللی سازمانی است که تابعان آن دولت ها هستند و بر اساس معاهده بین دولت ها بوجود می آید. صرف وجود عهده نامه بین دولت ها سازمان بین المللی را تشکیل نمی دهد مثلا عهدنامه نافتا در مورد تجارت بین کشورهای آمریکای شمالی به معنای وجود سازمانی از این کشورها نیست. سازمان های بین المللی شخصیت حقوقی دارند و می توانند با دولت ها و یا سازمان های دیگر طرف قرارداد قرار بگیرند. در برخی از سازمان های بین المللی عضویت برای تمام کشورها آزاد است (مانند سازمان ملل متحد یا اتحادیه اروپا) ولی بعضی از آنها فقط کشورهای منطقه ای خاص می توانند عضو آن شوند (مانند سازمان همکاری اسلامی).
سازمان ملل متحد
مهمترین و مشهورترین سازمان بین المللی سازمان ملل متحد است که 192 دولت عضو آن می باشند. این سازمان برای حفظ صلح و امنیت جهانی، گسترش روابط دوستانه میان کشورها و رسیدن به همکاری و هماهنگی در عملکرد ملت ها است. مقر آن در نیویورک می باشد و در لاهه، ژنو، وین و نایروبی دفاتر رسمی دارد. پیگیری مسائل حقوق بشر دلیل اصلی ایجاد سازمان ملل بود. جنگ جهانی دوم و مسایل مربوط به نسلکشی سبب شد تا بر سر ایجاد سازمان جدیدی که مانع وقوع تراژدیهای مشابه در آینده اجماع جهانی بهوجود آید. هدف اولیه نیز ایجاد یک چارچوب قانونی برای بررسی و عملکرد مناسب بر اساس شکایات در مورد تخطی از حقوق بشر بود. منشور ملل متحد تمام اعضای سازمان ملل را ملزم به احترام و رعایت حقوق بشر مینماید و همه را موظف میداند تا برای رسیدن به این هدف تلاش کند. سازمان ملل دارای شش رکن اصلی است: مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیومت، دیوان بین المللی دادگستری و دبیرخانه سازمان ملل متحد. علاوه بر این نظام سازمان ملل متحد شامل سازمان های تخصصی، توافقنامه ها و برنامه های جهانی مانند گروه بانک جهاانی، سازمان جهانی بهداشت، برنامه جهانی غذا، یونسکو و یونیسف است. در ادامه به مهمترین سازمان های تخصصی سازمان ملل متحد می پردازیم.
سازمان تجارت جهانی (WTO)
یک سازمان بینالمللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل میکند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقتنامههای (حدود ۳۰ موافقتنامه) این سازمان را امضا کردهاند. مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو، سویس قرار دارد.
ایکائو
ایکائو یا سازمان بین المللی هوانوردی کشوری(International Civil Aviation Organization) به صورت مخفف (ICAO) یک نهاد تخصصی در سازمان ملل متحد است که در ۷ دسامبر سال ۱۹۴۴ پس از تصویب و امضای پیمان حمل و نقل هوایی موسوم به پیمان شیکاگو تشکیل شد اما موجودیت آن به طور رسمی در سال ۱۹۴۷ اتفاق افتاد. وظیفه این سازمان، هماهنگ سازی استانداردهای بین المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان است و با اهداف سلامت و ایمنی پرواز- امنیت پرواز- حفاظت از محیط زیست- ارتقا کارایی عملیات هواپیمایی کشوری- استمرار عملیات هواپیمایی کشوری- قانون و مقررات و تحکیم حاکمیت قانون بر هواپیمایی کشوری بوجود آمد.
آنسیترال
کمیسیون حقوق تجارت بینالملل سازمان ملل متحد (آنسیترال) در ۱۷ دسامبر ۱۹۶۶ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد جهت بهبود و توسعه ساختارهای حقوقی تجارت بین الملل تأسیس شد. این کمیسیون نقش مهمی در پیشرفت و توسعه نظام حقوقی و قانونی، متعاقب اصلاح آن برای تکمیل پیشرفت های هماهنگ سازی حقوق تجارت بین الملل داشته است .به وسیله ترویج استعمال ابزار قانون گذاری یا غیر قانون گذاری در بسیاری از حوزه های کلیدی حقوق تجارت بین الملل از جمله روش های حل و فصل اختلاف، رویه های قرارداد های بین المللی، حمل و نقل، اعسار، تجارت الکترونیک، مالیه بین الملل، حمل و نقل های ایمن و تهیه و فروش کالاها نقش مهمی ایفا کرده است. بسیاری از کشورهای عضو و غیر عضو آنسیترال و سازمان های دولتی و غیر دولتی مدعو از ابزارهای ارائه شده توسط آنسیترال در حوزه های نام برده شده در یک روند بین المللی استفاده می کنند. متون ارائه شده توسط آنسیترال به عنوان سازوکارهای توصیه ای برای همه کشورها و در هر سطحی از پیشرفت اقتصادی تدوین شده است. آنسیترال از زمان تاسیس تا کنون به عنوان یک نهاد مرکزی حقوقی سازمان ملل متحد در حوزه تجارت بین الملل ایفای نقش کرده است. قواعد داوری آنسیترال جهت حل و فصل اختلافات در معاملات تجاری به کار می رود.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)
آژانس بینالمللی انرژی اتمی یک سازمان بینالمللی است که در سال ۱۹۵۷ برای ترویج استفاده صلحآمیز و جلوگیری از استفاده نظامی از انرژی هستهای تأسیس شد. این آژانس به عنوان یک نهاد مستقل و خودمختار تأسیس شده و جزئی از سازمان ملل یا سازمان دیگری نیست با این حال در اساسنامه خود اعلام کرده که گزارشهای خود را به مجمع عمومی و شورای امنیت ملل متحد به طور مرتب ارائه میدهد. مقر این سازمان در شهر وین اتریش است و تاکنون ۱۶۴ کشور به عضویت این سازمان درآمدهاند.
آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر IRENA
آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر (ایرِنا) در سال ۲۰۰۹ برای ترویج استفاده و افزایش استفاده پایدار از همه اشکال انرژی تجدیدپذیر تأسیس شد. آسان کردن دسترسی به تمام اطلاعات مربوط به انرژیهای تجدیدپذیر، از جمله اطلاعات فنی از دیگر وظایف ایرنا میباشد. اساسنامه این آژانس در تاریخ ۸ ژوئیه ۲۰۱۰ به تصویب رسید. ایران نیز در تاریخ 1391/01/29 این قانون را تصویب کرده است.
سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ (آیسسکو (ICESCO)
سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ سازمانی تخصصی است که تحت حمایت سازمان همکاری اسلامی (OIC) فعالیت می کند و در زمینه های آموزش ، علوم ، فرهنگ و ارتباطات در کشورهای اسلامی و به منظور حمایت و تقویت روابط بین کشورهای عضو به فعالیت مشغول است. اهداف این سازمان به شرح زیر است:
الف) تقویت، ارتقاء و تحکیم همکاری بین کشورهای عضو در زمینه های آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات و نیز، توسعه و ارتقاء این زمینه ها در چارچوب نگاه تمدنی جهان اسلام و در پرتو ارزش های انسانی و اسلامی؛
ب) تحکیم تفاهم بین مردم در داخل هر کشور و بین آنها با دیگر کشورها و مشارکت برای نیل به صلح و امنیت جهانی از طرق مختلف، به ویژه از طریق آموزش ، علم ، فرهنگ و ارتباطات.
ج) ارایة تصویر صحیح از اسلام و فرهنگ اسلامی، تقویت گفتگو بین تمدن ها، فرهنگ ها و مذاهب، و تلاش برای گسترش ارزش های عدالت و صلح همراه اصول آزادی و حقوق بشر و مطابق با چشم انداز تمدن اسلامی.
د) تشویق به تعاملات فرهنگی و حمایت از تنوع فرهنگی در کشورهای عضو، در عین حفظ هویت فرهنگی و حمایت از استقلال اندیشه.
ه) تحکیم همکاریها و همافزایی بین مؤسسات تخصصی سازمان همکاری های اسلامی در زمینههای آموزش ، علوم، فرهنگ و ارتباطات و در بین کشورهای عضو آیسسکو و تقویت همکاری و مشارکت با مؤسسات دولتی و غیر دولتی مشابه که دارای علایق مشترک هستند، در داخل و خارج کشورهای عضو.
ج) توجه بیشتر به فرهنگ اسلامی و برجسته سازی مشخصههای آن و آگاه سازی نسبت به نقاط درخشان آن در مطالعات روشنفکرانه، تحقیقات علمی و برنامه های درسی آموزشی
ز) تلاش برای برقراری همکاری و همافزایی بین سیستمهای آموزشی کشورهای عضو.
ح) حمایت از تلاش نهادهای آموزشی ، علمی و فرهنگی برای مسلمانان در کشورهای غیر عضو
اتاق بازرگانی بینالمللی(ICC)
اتاق بازرگانی بینالمللی سازمانس بینالمللی، غیرسیاسی، غیرانتفاعی و تخصصی است که هدف آن کمک به توسعه اقتصادی در سطح جهان، گشایش بازارهای جهان به روی کالاها و خدمات و جریان آزاد سرمایه است. صدها هزار شرکت خصوصی در حدود ۱۳۰ کشور جهان عضو این نهاد هستند و کمیتههای ملی این اتاق در ۸۶ کشور دنیا تشکیل شدهاند. این سازمان در سال ۱۹۱۹ در پاریس افتتاح شد. اتاق بازرگانی بینالمللی، مهمترین شریک تجاری سازمان ملل متحد و آژانسهای وابسته به آن است.ICC از طریق تشکیل کمیتههای ملی، فعالیت خود را در بیش از ۹۰ کشور جهان گسترش داده است که در کشورما، کمیته ایرانیICC عهدهدار این مسئولیت میباشد که در سال 1342 تاسیس شد. ( وبگاه رسمی اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC)، وبگاه رسمی کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) )
کمیته ایرانی ICC
كميته ايراني ICC در راستاي توسعه اقتصادي، گسترش تجارت و سرمايهگذاري در كشور در زمينههاي زير فعاليت ميكند:
– تسهيل مبادلات و فعاليتهاي تجاري و اقتصادي بينالمللي بر اساس اصول اقتصاد بازار و از طريق تدوين مقررات و عرفهاي تجاري، ارائه سياستها و راهحلهاي بازرگاني و كمك به حل اختلافات از طريق داوري و ساير روشهاي حل اختلاف.
– ايجاد هماهنگي در روابط اقتصادي بينالمللي در كليه بخشهاي اقتصادي از جمله صنعت، معدن، تجارت، خدمات و سرمايهگذاري.
– مشاركت با كميتههاي ملي كشورهاي عضو ICC براي نيل به رشد و توسعه اقتصادي و دستيابي به صلح و برقراري روابط منصفانه بر پايه احترام و منافع متقابل بين طرفين معامله از طريق توسعه و تقويت همكاري در كسب و كار و جلب مشاركت سازمانهايي كه در اين زمينه فعاليت مينمايند.
– حضور مستمر و مؤثر در جلسات شوراي جهاني (Council) و مديران دائمي (Permanent Heads) در ICC به منظور ايجاد هماهنگي در فعاليتهاي ICC با كميتههاي ملي كشورهاي عضو و برقراري روابط متقابل با آنان، به خصوص كميتههاي ملي واقع در محدوده جغرافيايي مرتبط.
– ايجاد تسهيلات جهت حضور مؤثر اعضا در كليه فعاليتهاي ICC در نقاط مختلف جهان به خصوص كميسيونهاي تخصصي آن براي انتقال ديدگاههاي جامعه كسب و كار ايراني و انتقال اطلاعات و تجربيات ICC و نيز كميتههاي ملي ساير كشورها به كميته ايراني ICC و اعضاي آن.
– تلاش مستمر براي تبادل اطلاعات بين دبيرخانه كميته ايراني ICC با دبيرخانه مركزي ICC در پاريس، بين كميته ايراني ICC و كميتههاي ملي کشورهای مورد توجه و هدف جامعه کسب و کار ایران به خصوص کمیتههای ملی در مناطق جغرافيايي مرتبط و همچنين بين دبيرخانه كميته ايراني ICC و اعضاي آن جهت كمك به توسعه و ترويج فعاليتهاي اقتصادي بينالمللي كشور.
– ترجمه و انتشار كتب ICC و كتب و اسناد مرتبط و ترويج آنان.
– تشريح، آموزش و ترويج بكارگيري مقررات ICC و فرمهاي قراردادي مورد تأييد ICC در مبادلات بينالمللي كشور و نيز ترويج داوري و ساير روشهاي حل اختلافات و دعاوي تجاري.
– تعريف پروژههاي مشترك آموزشي، كاربردي و تحقيقاتي با كميتههاي ملي كشورهاي عضو به خصوص كميتههاي ملي واقع در محدوده جغرافيايي مرتبط.
– هماهنگي و همكاري و تبادل نظر با اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران
دیوان بینالمللی داوری اتاق بازرگانی بینالمللی
دیوان بینالمللی داوری اتاق بازرگانی بینالمللی نهادی وابسته به این سازمان است که برای کمک به حل و فصل اختلافات بازرگانی بینالمللی از طریق داوری ایجاد شده است.
اتحادیه بینالمللی حفاظت طبیعت (IUCN)
اتحادیه بینالمللی حفاظت طبیعت که بیشتر با نام اختصاری آییوسیان شناخته میشود، سازمانی بینالمللی با هدف حفاظت از منابع طبیعی در سراسر کره زمین است. که شامل جمعآوری دادهها و تجزیه و تحلیل، بررسی، پروژههای درست، حمایت، لابی و آموزش و پرورش است. مأموریت آییوسیان تأثیرگذاری، تشویق و کمک به جوامع سراسر جهان برای حفظ طبیعت و حصول اطمینان به این که هر گونه استفاده از منابع طبیعی و محیط زیست یک بهرهگیری عادلانه و پایدار است.
اتحادیه بین المللی دانشجویان IUS
انجمنی جهانی متشکل از اتحادیههای ملی دانشجویی در سراسر جهان است. اتحادیه بین المللی دانشجویان با هدف دفاع از حقوق و منافع دانشجویان برای ترقی پیشرفت در رفاه و سطح تحصیلات و آماده کردن آنها برای وظایفشان به عنوان شهروندان دموکرات است. طبق اطلاعات فهرست سازمانهای غیردولتی یونسکو، اولویتهای فعالیت اتحادیه تبادل اطلاعات، دفاع از وضعیت دانشجویان، صلح، محیط زیست، توسعه، حقوق بشر می باشد. اتحادیه بینالمللی دانشجویان، در ایران نیز دارای وب سایت میباشد.
اتحادیه بینالمللی مخابرات یا آی تی یو (ITU)
در سال ۱۸۶۵ پس از اختراع تلگراف حدود بیست کشور اروپایی نهادی را تحت عنوان اتحادیه بینالمللی تلگراف تأسیس نمودند که نخستین مقررات بینالمللی ارتباطات راه دور (مخابرات) در آن به تصویب رسید. این اتحادیه پس از کنفرانسی جهانی در مادرید اسپانیا به اتحادیه بینالمللی ارتباطات راه دور (مخابرات) یا همان ITU تغییر نام داد. پس از تأسیس سازمان ملل متحد، در سال ۱۹۴۵، آیتییو به نهادی وابسته به این سازمان تبدیل شد. اتحادیه بینالمللی مخابرات یک سازمان بینالمللی وابسته به سازمان ملل متحد است. این اتحادیه دومین اتحادیه قدیمی پس از کمیسیون راین است. این اتحادیه وظیفه قانونگذاری و نیز مدیریت فضای فرکانسی، تدوین استانداردهای تبادل داده و اطلاعات و همچنین کمک به رشد و توسعه ارتباطات در سراسر جهان را بر عهده دارد. مقر این سازمان در ژنو سوئیس است.
اتحادیه جهانی پست (UPU)
نخستین انجمن در جهت همکاری بین کارکنان بخش پست و از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است. اتحادیه جهانی پست با تصویب معاهده برن در سال ۱۸۷۴ تأسیس شد. اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بینالمللی جهانی محسوب میشود. هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بینالمللی است. در حال حاضر ۱۹۲ کشور عضو این سازمان هستند. اهداف این اتحادیه شامل: سازماندهی و کامل نمودن خدمات پستی؛ ارتقا و توسعه همکاریهای بینالمللی؛ ارائه کمکهای فنی و نظرهای مشورتی به کشورهای نیازمند عضو اتحادیه؛ ایفا کردن نقش رابط و میانجیگر بین اعضا؛ تنظیم و تصویب قوانین برای تبادلات پستی بینالمللی؛ ارائه توصیههایی در جهت برانگیختن سطح رشد در مراسلات و امانات پستی و بهبود کیفیت این خدمات برای مشتریان.
اتحادیه همکاریهای منطقهای جنوب آسیا (SAARC)
اتحادیه همکاریهای منطقهای جنوب آسیا یک سازمان سیاسی و اقتصادی متشکل از هشت کشور در جنوب آسیا است. مجموع جمعیت کشورهای عضو آن تقریباً ۱٫۵ میلیارد نفر از جمعیت جهان را تشکیل میدهد که از نظر جمعیت، حوزه تأثیر آن از هر سازمان منطقهای دیگر بیشتر است.
این سازمان در ۸ دسامبر ۱۹۸۵ توسط هند، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، نپال، مالدیو و بوتان تأسیس شد. در آوریل ۲۰۰۷، در خلال چهاردهمین نشست اتحادیه، افغانستان هشتمین عضو آن شد. کشورهای ایران و چین نیز که از اعضای ناظر این سازمان هستند، درخواست عضویت در این سازمان را دارند. هدف از تشکیل این اتحادیه، افزایش همکاریهای متقابل، میان کشورهای عضو میباشد. دبیرخانه دائمی سارک، در کاتماندو پایتخت کشور نپال واقع است.
اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه ( UFM)
اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه همکاریهای چندجانبه ۴۳ کشور شامل ۲۷ کشور از اتحادیه اروپا و ۱۶ کشور از آفریقای شمالی، خاورمیانه و بالکان هستند.
اتحادیه کشورهای مشترکالمنافع
اتحادیه کشورهای مشترکالمنافع یا اتحادیه کشورهای همسو مجموعهای از ۵۳ کشور مستقل است که همه آنها به جز موزامبیک و کامرون قبلاً مستعمره امپراتوری بریتانیا بودهاند. چهارچوب همکاری کشورهای این ارگان بر اساس اعلامیه سنگاپور مصوب سال ۱۹۷۱ حول توسعه ارزشهای مشترک مانند حقوق بشر، حکومت قانون، آزادیهای فردی، برابری، دموکراسی، تجارت آزاد، صلح جهانی و همکاریهای چند جانبه است.
اجلاس 2009 گروه 20 لندن
اجلاس 2009 گروه 20 لندن اجلاس سران گروه بیست در مورد اقتصاد جهانی و بازارهای مالی بود که در آوریل 2009 ر اکسسل لندن شهر لندن برگزار شد. این اجلاس در پی اجلاس سران گروه بیست در واشنگتن انجام شد. همزمانی این اجلاس با بحران اقصادی جهان باعث اهمیت زیاد این اجلاس شده بود. بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ و سال پس از آن، پس از بحران دهه ۱۹۳۰ بدترین بحران اقتصادی و مالی جهان به حساب میآید.
سازمان بین المللی اوزان و مقیاس ها
سازمان بین المللی اوزان ومقیاس ها در 20 می سال 1875 به وسیله هفده کشور تاسیس شد. وظیفه BIPM عبارت است از تضمین هماهنگ سازی اندازه گیری ها در سطح جهانی. کار این سازمان عبارت است از: 1- ایجاد و ساخت استاندارد ها( اتالون ها) و مقیاس های بنیادی برای اندازه گیری کمیت های فیزیکی پایه و نگه داری نمونه های بین المللی 2- انجام مقایسه های استاندارد های ملی و بین المللی( اتالون ها) 3- تضمین هماهنگ سازی روش های اندازه گیری متناظر 4- انجام و هماهنگ سازی اندازه گیری های ثابت های فیزیکی بنیادی مربوط به این فعالیت ها فعالیت های سازمان BIPM در آغاز به اندازه گیری های طول و جرم و مطالعات اندازه شناختی مرتبط با این کمیت ها محدود می شد ولی اکنون این فعالیت ها بیش تر شده اند.
اوپک (OPEC)
سازمان کشورهای صادر کننده نفت یک کارتل بین المللی نفتی است که با گردهمایی کشورهای الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، جزایر سلیمان، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اکوادور، آنگولا، ونزوئلا و کنگو پدید آمده است. ستاد بینالمللی اوپک در آغاز بنیانگذاری در سال ۱۳۳۹ در ژنو سوئیس بود و در سال ۱۳۴۴ به شهر وین اتریش جابجا شد. هدف اصلی سازمان ایجاد هماهنگی و وحدت در خط مشیهای نفتی كشورهای عضو و تعیین بهترین شیوهها برای تامین منافع فردی و جمعی آنان خواهد بود. همچنین، سازمان، روشها و وسائل تضمین تثبیت قیمتها در بازارهای بینالمللی نفت را با امعان به حذف نوسانات مضر و غیر ضروری ایجاد خواهد نمود. دیگر هدف سازمان اوپک، تامین مصالح ملت های تولید كننده و ضرورت تضمین درآمدهای ثابت برای كشورهای تولید كننده، عرضه كافی اقتصادی و منظم نفت به ملت های مصرف كننده و یك بازده منصفانه به سرمایه آنها كه در صنعت نفت سرمایهگذاری میكنند، است.
شورای بینالمللی ابنیه و محوطهها (ICOMOS)
شورای بینالمللی ابنیه و محوطهها سازمانی برای نگهداری و پاسداری از اماکن میراث فرهنگی در سراسر جهان است. در پیآمد منشور ونیز در سال ۱۹۶۴، ایکوموس در سال ۱۹۶۵ در ورشو پایهگذاری شد تا مشاوری جهت یونسکو در رابطه با میراثهای جهانی باشد. ایده تشکیل ایکوموس به کنفرانس آتن در رابطه با مرمت بناهای تاریخی در سال ۱۹۳۱ که از سوی دفتر بینالمللی موزهها تشکیل شدهبود، بازمیگردد. منشور آتن سال ۱۹۳۱ خط مشی میراث بینالمللی را عرضه نمود. در سال ۱۹۶۴، در دومین همایش معماران و متخصصین بناهای تاریخی، در شهر ونیز ۱۳ قطعنامه به تصویب رسید. اولین قطعنامه تکوین کننده منشور بینالمللی حفاظت و مرمت بناها و محوطههای تاریخی که با عنوان منشور ونیز بهتر شناخته شدهاست شد. قطعنامه دومی که از سوی یونسکو پیشکشیده شد، ایکوموس را برای اجرای این منشور بنا نهاد. ایکوموس در حال حاضر دارای بیش از ۷۵۰۰ عضو است. جز موارد اندک، هر عضو آن باید در زمینه نگهداری کارشناس در یکی از رشتههای معماری مناظر طبیعی، معماری، باستانشناسی، برنامهریزی شهری، مهندسی، متولی میراث فرهنگی، مورخ هنر یا بایگان باشد. مقر بینالمللی آن در پاریس است.
جایکا
جایکا نام یک سازمان دولتی مستقل بینالمللی در ژاپن است که در زمینه توسعه به دولت ژاپن و همچنین کشورهای در حال توسعه کمک میکند. جایکا سعی دارد که از طریق روشهای توسعه مشمول به مبارزه با مشکلات بپردازد. منظور از روش توسعه شمول این است که در آن افرادی که با مشکلات مواجه هستند تشویق به درک مسئله میشوند و ضمن لذت بردن از این فعالیت، در برطرف کردن مشکلات مشارکت میکنند. نقش اصلی جایکا پشتیبانی از این شیوه توسعه پویا میباشد. منظور از توسعه پویا، ایجاد روحیه خودسازی به صورت میان مدت یا طولانی مدت در کشورهای در حال توسعه به منظور کاهش فقر و توسعه اقتصادی میباشد. ساماندهی امور جهانی، مبارزه با فقر از طریق توسعه، بهبود کنترل و تامین امنیت انسان ها را می توان از موارد توسعه پویا قرار داد. جایکا به منظور تأمین اهداف خود استراتژیهای مختلفی را پیش میگیرد از جمله کمک های مجتمع: این قبیل کمکهای جایکا شامل سه نوع میشود: همکاری فنی، وامهای توسعه و کمکهای مالی دولتی. کمکهای نامحسوس: این نوع کمکها شامل هرچیزی از جلوگیری از درگیریهای نظامی تا بلایای طبیعی میشود. بهبود ارتباطات توسعهای: جایکا با تمرکز بر روی فعالیتها و نتایج آنها در کشورهای در حال توسعه به آنها کمک میکند تا توانایی حل مشکلاتشان افزایش پیدا کند.
جنبش غیرمتعهدها
جنبش غیرمتعهدها یا عدم تعهد یک سازمان بینالمللی است که در سال ۱۹۶۱ میلادی در اوج جنگ سرد در بلگراد، پایتخت یوگسلاوی، تأسیس شد و شامل کشورهایی میشد که به هیچیک از بلوکهای قدرت نظام جهانی(آمریکا یا شوروی) وابستگی و تعهدی نداشتند یعنی نه در اردوگاه کمونیسم قرار داشته و نه به اردوگاه سرمایهداری تعلق داشتند. این سازمان با پایان جنگ سرد نیز به فعالیت خود ادامه داده و در سال ۲۰۱۲ در مجموع ۱۲۰ دولت عضو و ۱۷ عضو ناظر داشته است.
ایده تشکیل چنین گروهی تا حد زیادی به ابتکار یوسیپ بروز تیتو رئیسجمهور یوگسلاوی، قوام نکرومه نخستین رئیسجمهور غنا، جمال عبدالناصر دومین رئیسجمهور مصر، جواهر لعل نهرو اولین نخستوزیر هند احمد سوکارنو نخستین رئیسجمهور اندونزی و سردار محمد داود صدراعظم افغانستان شکل گرفته بود. کریشنا منون دیپلمات هندی نیز نخستین شخصی بود که در سال ۱۹۵۴ در یکی از نشستهای ملل متحد این اصطلاح را در اشاره به این نظریه به کار برد.
سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE)
سازمان امنیت و همکاری اروپا بزرگترین سازمان بین دولتی یا بینالمللی حول مسائل امنیتی است. فعالیتهای آن شامل کنترل اسلحه، حقوق بشر، آزادی مطبوعات و انتخابات آزاد و منصفانه است. شکلگیری سازمان امنیت و همکاری اروپا با برگزاری کنفرانسی در سال ۱۹۷۳ تحت عنوان «امنیت و همکاری در اروپا»، برای بحث میان شرق و غرب آغاز شد. این کنفرانس در اول اوت سال ۱۹۷۵ در کنفرانس خلع سلاح هلسینکی پایتخت فنلاند با شرکت نمایندگان ۳۵ کشور عضو تشکیل شد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO)
سازمان جهانی بهداشت یکی از آژانسهای تخصصی سازمان ملل متحد است که نقش یک مرجعیت سازمان دهنده را بر بهداشت جامعه جهانی ایفا میکند. این آژانس در ۶ آوریل سال ۱۹۴۸ در ژنو واقع در سوییس تأسیس شد و حکم سرپرستی و منابعش را از سازمان بهداشت سابق، که خود آژانسی در جامعه ملل بود برگرفت.
سازمان بینالمللی تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری
سازمان بینالمللی تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری در سال ۱۹۱۹ در پاریس بنیان نهاده شد. وظیفه این شرکت هماهنگ کردن ارتباطات میان شرکتها و همچنین برپایی نمایشگاههای خودرو در سطح جهان است.
سازمان بینالمللی دریانوردی(IMO)
سازمان بینالمللی دریانوردی در ۶ مارس ۱۹۴۸ در کنفرانسی که در ژنو برگزار شده بود به تصویب رسید. این سازمان ۱۰ سال بعد اجرایی گردید و از سال ۱۹۵۸ شروع به کار در جامعه بینالمللی نمود. سازمان مذکور سابقاً سازمان مشورتی دریایی بینالدول خوانده میشد اما از سال ۱۹۸۲ به سازمان بینالمللی دریانوردی تغییر نام داد. هدف سازمان بینالمللی دریانوردی، تسهیل همکاری و مبادله اطلاعات میان کشورهای عضو در زمینه موضوعات فنی مربوط به کشتیرانی و به وجود آوردن عالیترین معیارهای ایمنی دریایی است.
سازمان بینالمللی کار
سازمان بینالمللی کار یکی از موسسات تخصصی سازمان ملل متحد است که به امور مربوط به کار و کارگران میپردازد. این سازمان در سال ۱۹۱۹ و در نتیجه بحثهای کنفرانس صلح پاریس تأسیس شد. سازمان بینالمللی کار در آغاز وابسته به جامعه ملل بود و پس از تأسیس سازمان ملل متحد از سازمانهای وابسته به آن شد. منشور فعلی سازمان که به بیانیه فیلادلفیا معروف است در سال ۱۹۴۴ تصویب شد. مقر این سازمان در شهر ژنو در کشور سوئیس است. این سازمان هر سال در ماه خرداد کنفرانسی برگزار میشود.
سازمان جهانی هواشناسی (WMO)
یک سازمان بینالمللی است که در سال ۱۹۵۰ ایجاد گردید هر چند سند تأسیس آن در ۱۹۴۷ امضا شده بود. این سازمان در واقع جانشین «سازمان هواشناسی بینالمللی» که در سال ۱۸۷۳ ایجاد شده بود، گردید. این سازمان در ۱۹۵۱ در رده سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد در زمینه آب و هوا، هیدرولوژی اقلیمشناسی کاربردی و علوم ژئوفیزیک درآمد. تعداد اعضای این سازمان تا ۱۲ دی ۱۳۹۱ (اول ژانویه ۲۰۱۳) ۱۹۱ دولت عضو و سرزمین تحت قلمرو است و مقر آن در ژنو، سوئیس قرار دارد. ۱. تسهیل همکاری جهانی برای ایجاد شبکهای از ایستگاهها جهت مشاهده هواشناسی، آبشناسی، زمینفیزیک و سایر موارد مرتبط با هواشناسی
۲. ایجاد و حفظ سیستمهای مبادله سریع اطلاعات هواشناسی و سایر اطلاعات مرتبط
۳. تشویق به منظم کردن مشاهدات هواشناسی و اطمینان از انتشار یکسان و واحد مشاهدات و آمارها
۴. استفاده بیشتر از هواشناسی در امر هوانوردی، دریانوردی، مسائل آبی، کشاورزی و سایر فعالیتهای بشری
۵. ترویج فعالیتهایی نظیر آبشناسی کاربردی و ایجاد امکانات برای همکاری نزدیک میان بخشهای هواشناسی و هیدرولوژیکی
۶. تشویق به تحقیقات و آموزش در قلمرو هواشناسی و سایر قلمروهای مرتبط
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)
سازمانی است بینالمللی است که دارای ۳۷ عضو می باشد و اعضای آن متعهد به اصول دموکراسی و اقتصاد آزاد هستند. این سازمان به تعبیری عمدهترین سازمان بینالمللی تصمیمگیرنده اقتصادی است. مقر اصلی این سازمان در شهر پاریس است. این سازمان در سال ۱۹۴۸ میلادی تحت عنوان سازمان همکاری اقتصادی اروپا تأسیس شد. این مؤسسه تحت مدیریت رابرت مارژولین فرانسوی به منظور اجرای طرح بازسازی کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شد؛ طرحی که تحت عنوان برنامه مارشال توسط ایالات متحده آمریکا برای بازسازی اروپا پس از جنگ و مبارزه با کمونیسم برنامهریزی شده بود. در سالهای بعد، اعضای غیراروپایی نیز به این سازمان پیوستند و در سال ۱۹۶۱ میلادی در اجلاسی با تصویب آییننامه جدید در زمینه توسعه و اقتصاد، نام سازمان را نیز به سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تغییر دادند.
سازمان همکاری شانگهای
سازمانی میاندولتی است که برای همکاریهای چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شدهاست. این سازمان در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایهگذاری شد. اندکی بعد، ازبکستان هم به این سازمان پیوست و این سازمان رسما به “سازمان همکاری شانگهای” تغییر نام داد. نقش اصلی و تعیینکننده را در سازمان شانگهای دو کشور چین و روسیه تشکیل میدهند. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۰۵ و پس از آن بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.
سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا–اقیانوسیه
این سازمان یک گروه اقتصادی از کشورهای حاشیه اقیانوس آرام هستند که به منظور بهبود مناسبات اقتصادی و سیاسی با یکدیگر دیدار مینمایند. این گروه دارای کمیتههای اجرائی در زمینه های گستردهای از مسائل، از ارتباطات تا شیلات است. سران کشورهای تمام اعضای اپک (به استثنای چین تایپه)، طی یک همایش سالانه تحت عنوان «اجلاس سران اقتصادی اپک» با یکدیگر ملاقات میکنند که مکان برگزاری آن درمیان اعضای اقتصادی اپک در حال گردش است. اپک به خاطر این سنت (آداب) خود مشهور است که رهبران حاضر در آن مطابق با رسوم ملی کشور میزبان خود لباس میپوشند.
شفافیت بین الملل
شفافیت بین الملل یک سازمان غیردولتی است که در سال ۱۹۹۳ تأسیس شد و دفتر اصلی آن در برلین، آلمان قرار دارد. هدف این سازمان که در حدود ۱۰۰ کشور نمایندگی دارد تلاش برای مبارزه با فساد و افزایش آگاهی در مورد آن است. این سازمان بهطور سالیانه اقدام به انتشار شاخص ادراک فساد میکند. سنجش فساد به استفاده از شاخصهای نظیر فساد، اختلاس، رشوه گیری، خرید و فروش پستهای دولتی، رشوهپذیری دستگاه قضایی، فساد مالی در میان سیاستمداران و مقامهای دولتی و عدم مقابله کافی یا ناکارایی در پیکار علیه مواد مخدر است.
شورای همکاری خلیج فارس (GCC)
شورای همکاری خلیج فارس بلوک سیاسی-تجاریای شامل کشورهای پیرامون خلیج فارس و کشورهای عرب منطقه است که اعضای آن اهداف تجاری و اجتماعی مشترکی را پیگیری میکنند. شورای همکاری خلیج فارس در ۲۵ مه ۱۹۸۱ میلادی و با هدف یکپارچگی اقتصادی و نظامی تشکیل شد که از جمله اهداف کشورهای عضو، رسیدن به واحد پولی مشترک تا سال ۲۰۱۰ بود. در حال حاضر شش کشور زیر عضو این شورای همکاری هستند: عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عمان و کویت.
سازمان عفو بین الملل
سازمانی غیردولتی میباشد که با داشتن بیش از ۷ میلیون عضو در زمینه حمایت از حقوق بشر فعالیت میکند. هدفگذاری این بنیاد غیردولتی اینست که بتواند با پژوهش و فعالیت در زمینه حقوق بشر از پایمال شدن حقوق انسانها در سطح دنیا جلوگیری کرده و در نهایت خواستار برقراری عدالت در مورد افرادی که حقوق ایشان به هر نحوی پایمال گردیده میباشد. این ارگان سعی دارد تا با متوجه کردن افراد به مسائل حقوق بشر و استانداردهای جهانی تا حد ممکن فشار را بر دولتهایی که اجازه سوءاستفاده در کشور خود را میدهند افزایش دهد.
صندوق بینالمللی توسعه کشاورزی (IFAD)
صندوق بینالمللی توسعه کشاورزی یا آیفاد در سال ۱۹۷۷ به عنوان یکی از مهمترین نتایج کنفرانس جهانی تغذیه در سال ۱۹۷۴ به وجود آمد. صندوق بینالمللی توسعه کشاورزی یک سازمان مالی و بینالمللی و یک سازمان تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد بهشمار میآید. این سازمان یک همکاری استثنایی بین کشورهای عضو در سازمانهای اوپک و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و دیگر کشورهای در حال توسعه است. مهمترین هدف این سازمان اعطای وام و ارتقاء سطح زیر ساختهای روستایی به منظور رشد و توسعه امور کشاورزی در مناطق در حال توسعه و محروم جهان است. این صندوق که مقر اصلی آن در رم قرار دارد، نقش مشاور جهانی در امور غذایی را هم به عهده دارد. ایفاد فعالیتهای خود را به ریشهکن کردن فقر و مبارزه با گرسنگی در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه اختصاص دادهاست.
قراردادها
تعریف قرارداد
ماده 183 قانون مدنی قرارداد یا عقد را به این صورت تعریف می کند: «یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آنها قرار گیرد.»
محل تنظیم قرارداد
یکی از نکات مهم در عقد، توافق طرفین قرارداد می باشد و آزادي و حاكميت اراده طرفين در بسياري از سيستمهاي حقوقي، يك قاعده غالب ميباشد. طرف قرارداد می تواند یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی باشد. مسئله مهمی که در تنظیم قراردادها باید معین شود محل تنظیم قرارداد می باشد چرا که تعیین دادگاه صالحی که به اختلاف ناشی از قرارداد رسیدگی می کند طبق قانون آیین دادرسی مدنی با محل تنظیم سند مرتبط است. طبق ماده 969 «اسناد از حیث تنظیم تابع قانون محل تنظیم خود می باشند.»
اعتبار اسناد تنظیم شده در خارج از ایران
با توجه به قانون تمام اسنادی که توسط ماموران صالح ایرانی تنظیم شود اسناد رسمی هستند حتی اگر در خارج از کشور تنظیم شود. طبق ماده 1295 قانون مدنی محاکم ایران به اسناد تنظیم شده در کشورهای خارجه همان اعتباری را خواهند داد که آن اسناد مطابق قوانین کشوری که در آنجا تنظیم شده دارا می باشد مشروط بر اینکه طبق ماده 169 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 :
اولا) اسناد مزبوره به علتی از علل قانونی از اعتبار نیفتاده باشد.
ثانیاً) مفاد آنها مخالف با قوانین مربوطه با نظم عمومی یا اخلاق حسنه ایران نباشد.
ثالثاً) کشوری که اسناد در آنجا تنظیم شده به موجب قوانین خود یا عهود اسناد تنظیم شده در ایران را نیز معتبر بشناسد.
رابعاً) نماینده سیاسی یا قنسولی ایران در کشوری که سند در آنجا تنظیم شده یا نماینده سیاسی و یا قنسولی کشور مزبور در ایران تصدیق کرده باشد که سند موافق قوانین محل تنظیم یافته است.
طبق ماده 9 قانون مدنی، عهدنامه های منعقده بین دولت ا یران و سایر دول که طبق قانون اساسی منعقد شده اند در حکم قانون هستند. در نتیجه مغایرت احکام خارجی با مقررات این گونه عهدنامه ها به معنای مغایرت با قوانین داخلی ایران است و حکم خارجی نمی تواند در ایران اجرا شود.
انواع اسناد تنظیم شده در خارج از کشور
اسناد بر اساس مامور تنظیم کننده آن به دو دسته تقسیم می شود:
اسنادی که به وسیله ماموران سایر کشورها در خارج از محدوده مرزی کشور ایران تنظیم گردد در زمره اسناد تنظیم شده در خارج از کشور قرار میگیرد. این اسناد میتوانند از هر نوع سندی باشند: الف)اسناد احوال شخص مانند شناسنامه، گواهی تولد، برگه ازدواج، طلاق و…. همچنین این اسناد میتوانند مربوط به قرارداد یا انواع عقود جمله بیع باشند مانند سند مالکیت خانه. ب: اسنادی که توسط ماموران صالح کشور ایران در خارج از کشور تنظیم میگردد.
اجرای احکام خارجی و تعارض قوانین
اجرای احکام خارجی از مباحث مطرح در حقوق بینالملل است. در احکام دادگاههای خارجی دو مساله مهم در حقوق بینالملل خصوصی، قابل طرح میباشد: اول: شناسایی یک حکم خارجی، دوم: اجرای حکم خارجی. مراد از اجرای احکام خارجی آن است که از دادگاه یک کشور خواسته شود تا حکمی را که مرجع خارجی صادر کرده مانند احکام صادره از محاکم داخلی تلقی کرده و دستور اجرای آن را صادر نماید. احکام صادر شده در خارج از کشور مطابق مقررات ایران می تواند اجرا گردد. احکام قطعی و لازم الاجرا اعتبار امر مختومه را دارند و محاکم ایرانی حق رسیدگی ماهوی را ندارند و منظور از شناسایی حکم خارجی به معنای اجرای مستقیم احکام صادره خارجی نیست بلکه پذیرفتن و معتبر دانستن آنهاست. احکام صادره از دادگاه های خارجی در صورت احراز شرایط ذیل در ایران قابل اجرا می¬ باشند:
– در صورتی كه حكم خارجی با قوانین مربوط به نظم عمومی و اخلاق حسنه ایران مغایرت نداشته باشد.
– حكم خارجی با مقررات عهود بین الملل كه ایران عضو آن است و قوانین خاص کشور ایران مغایر نباشد.
– حكم اعتبار خود را از دست داده باشد.
– حكم دادگاه خارجی با احکام صادره از دادگاه های ایران مغایرت نداشته باشد.
– رسیدگی به موضوع دعوی مطابق قوانین ایران اختصاص به دادگاه های ایران نداشته باشد.
– حكم راجع به اموال غیرمنقول واقع در ایران و حقوق متعلق به آن باشد.
بر اساس ماده 972 قانون مدنی، برای اجرای احکام صادره خارجی در ایران باید امر به اجرای آنها صادر شود. قاضی داخلی باید دستور دهد که حکم خارجی قابل اجرا است.
قانون حاکم بر قراردادهای بین المللی
تابعیت و اقامتگاه متعاقدین در قراردادها منجر به پیوند آنها با دو یا چند سیستم حقوقی مختلف می شود و وصف بین المللی قراردادها را ناشی می شود. هرگاه قراردادهای بین دو یا چند شخص با تابعیت های متفاوت منعقد شود یک قرارداد بین المللی به حساب می آید. در اینجا قانون حاکم بر قرارداد مطرح می شود. همچنین زمانی که قرارداد در کشوری متفاوت از تابعیت طرفین قرارداد منعقد شود قرارداد بین المللی محسوب می شود. مکان اجرای قرارداد نیز موجب قراردادهای بین المللی می گردد. بعنوان مثال، هرگاه قراردادی میان یک ایرانی و یک سوئیسی در کشور آلمان جهت ساخت و راه اندازی یک کارخانه در کشور اتریش منعقد گردد، قرارداد مزبور از لحاظ محل اجرای قرارداد یک قرارداد بین المللی است. بر اساس اصل حاکمیت اراده در تعیین قانون حاکم بر قراردادها نیز هر گاه دو نفر ایرانی در ایران قراردادی را منعقد کنند و برای حل و فصل اختلافات ناشی از قرارداد قانون کشور دیگری را برگزینند در این صورت قرارداد بین المللی است.
اهلیت در قراردادهای بین المللی
اهلیت بیگانگان متعامل طبق ماده 962 تابع قانون ملی بیگانگان می باشد و تشخیص اهلیت هر کس بر حسب قانون دولت متبوع شخص جهت معامله کردن می باشد در نتیجه برای تعیین اهلیت متعاملین، قانون محل وقوع عقد اجرا نمی شود.
قانون حاکم در قراردادهای بیع بین المللی کالا
جهت تدوين قواعد مشترك حقوقي حاكم بر قرار دادهاي بيع بين المللي كالا، كنوانسيون مورخ 22 دسامبر 1986 ميلادي با 30 ماده به تصويب رسيد.قواعد مصوب توسط اين كنوانسيون در موارد زير قابل اجرا است:
هنگامي كه اقامتگاه متعاملين در كشورهاي متفاوتي واقع باشد؛
هنگامي كه ميان كشورهاي متبوع و محل اقامت متعاملين، تعارض قوانين ايجاد شود؛ مگر در هنگام انتخاب قانون قابل اجرا بر بيع بين المللي كالا توسط متعاملين يا انتخاب داور جهت حل اختلافات قراردادي كه خارج از قلمرو اين معاهده است.
بر اساس ماده 2 اين كنوانسيون، مفاد معاهده بر موارد زير قابل اجرا نميباشد:
بر معاملات بيع بر اساس صدور احكام قضائي؛
بر معاملات بيع اموال منقول مانند حق وثيقه، پول و معاملات بيع كالا بر اساس اسناد و مدارك؛
بر معاملات بيع براي مصارف شخصي و خانوادگي.
اما، اين كنوانسيون بر بيع بين المللي كه فروشنده از مصارف شخصي و خانوادگي كالا توسط خريدار مطلع نباشد قابل اجرا ميباشد.
اجرای احکام کیفری خارجی در ایران
در بیشتر کشور اجرای احکام کیفری خارجی به دلیل حفظ حاکمیت ملی قابلیت شناسایی و اجرا ندارد. اما با گذشت زمان بر اساس دکترین اعتبار امر مختومه، نزاکت قضایی بین المللی اجرا و شناسایی احکام کیفری خارجی به صورت محدود مورد پذیرش قرار گرفته است. یکی از اصول اجرای این احکام اصل عمل متقابل است. در ایران نیز بر اساس توافق نامه های معاضدت قضایی مابین ایران و سایر کشورها در مواردی خاص، احکام کیفری خارجی قابل شناسایی و اجرا است. مانند انتقال زندانی ایرانی از کشور صادر کننده حکم به ایران برای سپری کردن دوران محکومیت خود در ایران. در خصوص شناسایي احکام کیفري خارجي نیز باید به مواردي چون ماده ٥ و تبصره ٢ ماده ١٠٧ قانون مجازات اسلامي، تبصره ذیل ماده ٢ آیین نامه سجل قضایي مصوب ٢/١١/٨٤ و بند الف قانون پولي و بانکي کشور مصوب ١٨/٤/١٣٥١ اشاره نمود.
شرایط اجرای احکام کیفری خارجی
جهت شناسایی و اجرای احکام کیفری خارجی در قلمرو حاکمیت ایران با توجه به ماده 1284 و 1287 قانون مدنی احکام کیفری خارجی به عنوان سندرسمی محسوب می شوند و با رعایت شرایط مندرج در ماده 1295 قانون مدنی قابلیت اجرا دارند.
اشخاص حقیقی بیگانه
در هر کشوری در مقابل تبعه که به کسی که دارای تابعیت آن کشور می باشد اطلاق می شود، افرادی حضور دارند که خواه به علت دارا بودن تابعیت دولت دیگر، خواه به علت نداشتن تابعیت هیچ کشوری، تابع این دولت نبوده و بیگانه نامیده می شوند. به همین دلیل امروزه در قوانین کلیه کشورهای جهان مقرراتی مخصوص اشخاص بیگانه وضع گردیه است تا در هر مورد خاص مثل مهاجرت، جهانگردی، ماموریت شغلی و غیره معلوم شود شخص خارجی از چه نوع حقوقی برخوردار است.
تعریف فرد بیگانه
در قانون کسی که شهروندی کشوری را ندارد، نسبت به آن کشور بیگانه محسوب میشود.
بیگانه قانونی: یک بیگانه قانونی کسی است که به شکل قانونی در خاک کشوری حضور دارد.
بیگانه مقیم: یک بیگانه قانونی ممکن است حق اقامت دائم یا موقت را در کشوری داشته باشد در آن صورت بیگانه مقیم یا ساکن نامیده میشود.
بیگانه غیرمقیم: یک بیگانه قانونی ممکن است حق اقامت در کشوری را نداشته باشد و تنها جهت گردشگری، درمان و… به آن کشور سفر کند.
بیگانه غیرقانونی: بیگانهای که به شکل غیرقانونی در خاک کشوری حضور دارد.
بیگانه متخاصم: کسی که شهروند یک کشور دشمن باشد بیگانه متخاصم است.
در تقسیم بندی دیگری می توان بیگانگان را از نظر نحوه ورود و نوع حقوقی که از آن برخوردارند به شش دسته تقسیم کرد:
مهاجرین، جهانگردان، دانشجویان، بازرگانان و بیگانگانی که برای کار به کشوری می روند بیگانگانی که بدون کار یا شغل معین در کشوری مقیم هستند.
استملاک بیگانگان مقیم در ایران
استملاک اموال غیر منقول از حقوق خصوصی است که به شرط معامله متقابل توسط قانون برای بیگانگان پیش بینی شده است. آیین نامه استملاک اتباع خارجه مورخ 25/05/1328 به خارجیان اجازه می هد که در ایران محلی برای سکونت یا صنعت یا کسب خود استملاک نمایند. در خصوص اموال غیر منقول ماده ۸ قانون مدنی می گوید: « اموال غیر منقول که اتباع خارجه در ایران بر طبق عهود تملک کرده یا می کنند از هر جهت تابع قانون ایران خواهد بود ». ماده ۹۶۶ قانون مدنی این اصل را به طور روشن و عمومی بیان کرده و مقرر می دارد در تصرف و مالکیت و سایر حقوق بر اشیاء منقول و غیر منقول تابع قانون مملکتی خواهد بود که آن اشیاء در آنجا واقع می باشند در مورد تملک اموال غیر منقول توسط بیگانگان ماده ۹۶۷ قانون مدنی مقرر می دارد : « ترکه منقول یا غیر منقول اتباع بیگانه ( خارجه ) که در ایران واقع است فقط از حیث قانون اصیله از قبیل قوانین مربوط به تعیین وارث و مقدار سهم الارث آنان و تشخیص قسمتی که متوفی می توانسته است به موجب وصیت تملیک نماید تابع قانون دولت متبوع متوفی خواهد بود .»
استملاک بیگانگان غیر مقیم در ایران
عده ای از بیگانگان به منظور جهانگردی به ایران می آیند و اقامت آنها در ایران موقتی است، قانونگذار ایران به آنها اجازه داد که بدون داشتن پروانه اقامت دایمی، به منظور سیاحت و استفاده ییلاقی به کشور ایران مال غیر منقول برای محل سکونت شخصی، در مناطقی که دولت مقتضی بداند با رعایت تناسب های لازم را تملک کنند.
نظرات