ماهیت تعهدات مؤجل و تفاوت آن با تعهدات معلق در نظام حقوقی ایران

– تعهدات موجل:

تعهدات جمع تعهد از نظر اهل لغت به معناي «شرط و عهد و پيمان و قرارداد و معاهده و ضمانت و كفالت و اجاره»  می­باشد. مؤجل در كتب لغوي به معناي «فرصت و مهلت داده شده و مدت معين شده و مهلت دار، در مقابل معجل» تعریف شده است .

در اصطلاح تعهد عبارت است از «يك رابطه حقوقي، كه بموجب آن شخص يا اشخاص معين، نظر باقتضائ عقد يا شبه عقد يا جرم يا شبه جرم و يا بحكم قانوني ملزم بداند چيزي يا مكلف به فعل يا ترك عمل معيني، بنفع شخص يا اشخاص معين مي­شود

در تعريف اجل گفته شده است که: «رويدادي است که در آينده بي گمان رخ مي­دهد و امکان مطالبه يا ادامه­ي تعهدي را معلق ميکند.

– شناخت تعهد مؤجل از سایر تعهدات:

در تمايز و شناخت تعهد موجل از ساير تعهدات گفته شده است: تعهد موجل آن است که اجراي آن به تاخير مي­افتد يا منوط به سررسيد يا وقوع رويدادي مسلم در آينده است.

– تعهد معلق:

تعهدی است که در صورتي که وجود يا زوال تعهد منوط به وقوع امري در آينده شود و آنچه وقوع تعهد را به تاخير می اندازد، تعهد را معلق میکند.

نکته: عقد معلق بر زمان را نبايد با عقد موجل اشتباه كرد؛ زيرا ماهيت عقد معلق بر زمان پيش از انقضاي مدت مذكور تحقق پيدا نمی كند.

– تفاوت تعهد معلق و تعهد موجل:

الف )  در صورتي که وجود يا زوال تعهد منوط به وقوع امري در آينده شود، آن تعهد معلق است و اگر تعهدي ايجاد شود و تنها اجراي آن به تعويق افتد تهعد موجل است.

ب )  اگر تعهدي متوقف بر امري محتمل در آينده باشد تعهد معلق است و اگر منوط بر امري مسلم باشد آن تعهد موجل است. خلاصه اينکه عاملي که تنها اجراي تعهد را به تاخير مي­اندازد، تعهد را موجل مي­كند و آنچه وقوع تعهد را به تاخير می­اندازد تعهد را معلق می­کند.

پ ) «هم چنين عقد معلق بر زمان را نبايد با عقد موجل اشتباه كرد؛ زيرا ماهيت عقد معلق بر زمان پيش از انقضاي مدت مذكور تحقق پيدا نمی­كند. در صورتي كه عقد موجل در اصطلاح حقوقي عقدي است كه ماهيت اعتباري آن در زمان انشاء تحقق پيدا می­كند لكن اجراي مفاد عقد موكول به انقضاي اجل مقرر است. روشن است كه تحقق ماهيت عقد با تعليق اجراي عقد تفاوت دارد.

ت ) از جمله شروط تعليقي آن است كه ايجاد تعهد به آن معلق شده باشد فرق نمی­کند وجود شرط در آينده مسلم باشد يا محتمل. ولي تعليقي را که فقیهان در عقد بکار می­برند و در مورد آن بحث می­کند و در نفوذ چنين عقدي ترديد دارند آن تعليق بر امري محتمل است.