بررسی نهاد وکالت در نظام حقوقی ایران(قسمت اول)

– تعریف وکیل:

وکیل کسی است که از طرف شخصی دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور می‌شود و وکالت تفويض و واگذار نمودن است و در اصطلاح حقوقي، وكالت عقدی است كه به موجب آن يكي از طرفين ، طرف ديگر را برای انجام امری وکیل خود مي نمايد. « وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را بر انجام امری نایب خود قرار می دهد.» ( ماده  656 قانون مدنی) با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر حق و تکلیف پیدا کرده ، دارای روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های متقابل می شوند.

وکالت یکی از عقود بسیار رایج است، که امروزه در صحنه‌های اجتماعی و اقتصادی و بانک‌ها استفاده زیادی می‌شود. وکالت عقد است و در نتیجه نیاز به ایجاب موکّل و قبول وکیل دارد.همه انسان ها حق دارند برای اقامه دعوا چه حقوقی و چه کیفری برای خود وکیل تعیین کنند.اما در صورتی که بعضی از افراد توانایی گرفتن وکیل را نداشته باشند در این صورت طبق قانون دادگاه رسیدگی کننده به پرونده برای آن ها وکیل تسخیری می گیرد تا بتوانند در مراجع قضایی از خود دفاع کنند.

نکته: مستندا به اصل 35 قانون اساسی حق داشتن وکیل از حقوق اساسی و طبیعی هر فرد است.

انواع وکالت نامه :

1-وکالتنامه رسمی و محضری،

2-وکالتنامه عادی.

انواع وکالت برحسب نوع:

1-وکالت مقید : موکل طی عقد قراردادی، انجام امور خاص و مقیدی را به وکیل می سپارد. وکیل تنها اختیار انجام کار مشخص شده را دارد.

2-وکالت مطلق : موکل به وکیل، اجازه انجام تمام امور مربوط به موضوع مورد توافق را می دهد. در واقع موکل، وکالت کلیه امور مربوط به کار خود را به وکیل می سپارد.

3-وکالت قضایی : انجام امور قضایی موکل، که نیازمند دانش و تخصص کافی برای انجام آن است، به وکیل دادگستری سپرده می شود.

4-وکالت غیرقضایی : چنانچه شخصی، پیگیری امور اداری خود را به فرد دیگری بسپارد.

5-وکالت ساده: عزل وکیل از انجام امور سپرده شده به او در زمان دلخواه توسط موکل.

6-وکالت بلاعزل: وکالتی که در آن موکل، حق فسخ قرارداد و عزل وکیل را ندارد.

7-وکالت تام‌ الاختیار: در این نوع وکالت، وکیل جهت اجرای هر یک از امور مشخص شده به وی، نیاز به اجازه موکل ندارد.

8-وکالت نامه رسمی: وکالت‌نامه‌ ای که به صورت رسمی و محضری بین وکیل و موکل عقد می شود و در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسد.

9-وکالت نامه عادی: وکالت‌نامه‌ ای که به صورت نوشتن قولنامه یا قرارداد مکتوب بین طرفین و بدون نیاز به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و ثبت قرارداد، تنظیم می شود.

– انواع وکالت از جهت شکل:

وکالت از جهت شکل به وکالت رسمی یا عادی یا شفاهی تقسیم می‌شود. مورد وکالت باید امری باشد که به موجب قانون یا طببعتاً درانحصار شخص نباشد مثل وکالت در مجلس معامله که باید خودش عمل نماید و نمی‌تواند دیگری را وکیل نماید و دیگر این‌که خود شخص موکل بتواند آن را انجام دهد، برای مثال شخص ورشکسته که از دخالت در اموال ممنوع است نمی‌تواند در مورد آن به دیگری وکالت دهد.

– حدود اختیارات وکالت:

وکیل نمی‌تواند عملی را که خارج از حدود وکالت است انجام دهد. (ماده ۶۶۳قانون مدنی)در صورتی که وکالت به طور مطلق داده شده و قیدی در آن نیامده مربوط به ادارۀ اموال خواهد بود. (ماده ۶۶۱قانون مدنی)در تقسیم بندی وکالت به وکالت قضایی و غیر قضایی تقسیم می شود:

1. وکالت قضایی: عبارت است از اینکه شخص در جهت امور دادگاهی خود شخص دیگری را به عنوان نماینده خود در دادگاه معرفی می نماید. این نوع وکالت محدود به امور قضایی است مانند اعطای وکالت به وکلای دادگستری.
2. وکالت غیر قضایی: عبارت است اینکه شخصی به طور رسمی یا عادی جهت انجام امور کاری یا اداری خود به شخص دیگری وکالت می دهد.

– موضوع وكالت:

امر و يا اموراتي است كه وكيل به موجب عقد (قرارداد) وكالت و به نيابت (نمايندگي) از طرف موكل خود مي بايست انجام دهد ، مورد وكالت بايد از اموراتي باشد كه خود موكل بتواند آنرا انجام دهد و مانع قانوني در اين زمينه وجود نداشته باشد ، و وكيل هم براي انجام آن امر اهليت قانوني داشته باشد.

همچنین بیشتر بخوانید :

بررسی نهاد وکالت در نظام حقوقی ایران(قسمت دوم)

بررسی نهاد وکالت در نظام حقوقی ایران(قسمت سوم)