بررسی جرایم مربوط به مواد مخدر و مجازات مربوط به آنها در نظام حقوق کیفری ایران (قسمت اول)

–تعریف ماده مخدر:

برخی ماده مخدر را ترکیبات شیمیایی میدانند که مصرف آن‌ها تغییراتی شیمیایی بر روی سیستم عصبی ایجاد می‌کند و باعث ایجاد لذت، تغییر هوشیاری، وابستگی می‌شود؛ بنابراین پتانسیل ایجاد اعتیاد و سوءمصرف در آن‌ها وجود دارد ولی شدت آن بسته به نوع ماده و اثرش متفاوت است،یا به تعبیری ماده مخدر نامی عام  برای انواع مختلفی از داروها و ترکیبات طبیعی و شیمیایی است که اغلب به دلیل احتمال ایجاد وابستگی به مصرف، جزو مواد اعتیادآور طبقه‌بندی‌شده و معمولاً خریدوفروش آن‌ها ممنوع است.

– دسته ‌بندی جرایم مرتبط با مواد مخدر:

بر اساس ماده 1 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376شاید بتوان جرایم مرتط با مواد مخدر را چنین دسته بندی کرد:

1- جرم کشت خشخاش و کوکا مطلقا و کشت شاهدانه به منظور تولید موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی.( ماده 2 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

2-  جرم واردکردن انواع مواد مخدر و روان‌گردان؛ همین‌که مواد مذکور با هر وسیله‌ای از خارج از کشور به داخل کشور منتقل شود، جرم است. (مواد 4و 11قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

3 – جرم ارسال مواد مخدر و روان‌گردان؛ عبارت است از فرستادن مواد مخدر، از نقطه‌ای به نقطه دیگر، مانند پست کردن مواد مخدر در داخل کشور. (مواد 4و11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

4- جرم صادر کردن مواد مخدر و روان‌گردان؛ عبارت است از خارج کردن مواد مخدر از مرزهای زمینی، دریایی و هوایی کشور.  ( مواد 4و11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

5- جرم ترانزیت مواد مخدر و روان‌گردان؛ که در قانون فوق الذکرمنظور ممنوعیت ترانزیت ( گذر دادن از مرزهای زمینی،دریایی و هوایی کشور ) مواد مخدر است؛ یعنی حتی اگر قصد واردکننده مواد مخدر به داخل کشور عبور دادن از کشور و انتقال به کشورهای دیگر باشد، بازهم عمل وی جرم محسوب می‌شود. (مواد 4و 11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

6 – جرم اخفا یا مخفی کردن یا پنهان کردن و ازنظرها دور کردن موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی.( ماده 5قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

7 – جرم عرضه و فروش موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی.( ماده 8قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

8 – جرم دایر کردن یا اداره کردن مکان برای استعمال موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی.( ماده14 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

9 – جرایم تولید یا ساخت انواع مواد مخدر و روان‌گردان؛ تنها کاشت محصولات برای به‌دست آوردن ماده مخدر کافی نیست، بلکه یک‌رشته عملیات و اقدامات لازم است تا محصول، عنوان ماده مخدر خاصی پیدا کند و آماده مصرف شود. این مراحل عملیات را که منتج به مواد مخدر گوناگون می‌شود، تولید و ساخت مواد مخدر می‌گویند.(تبصره ماده2 وماده3قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

10 – حمل مواد مخدر؛ این جرم عبارت است از هرگونه عملی که موجب نقل‌وانتقال مواد مخدر از نقطه‌ای به نقطه دیگر شود که گاهی با متوسط خود شخص و گاهی باواسطه است. (مواد 18و30 و تبصره ماده 28 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

11 – جرم نگهداری مواد مخدر؛ نگهداری به معنای در اختیار داشتن است، خواه نزد خود شخص و یا در جا و مکان معینی دیگر. ( مواد4و11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

12- جرم خرید مواد مخدر و روان‌گردان؛ یعنی فراهم آوردن مواد مخدربرای دیگری، در قبال پرداخت وجه یا هر مال دیگری که بر اساس عرف، عنوان مال بر آن صدق می‌کند. منظور از خرید، آنچه که در عرف بازار رایج است. همین‌که شخص می‌داند چه چیزی می‌خرد و در مقابل آن وجه یا مالی پرداخت می‌کند، جرم خرید تحقق پیداکرده است.( مواد 4 و 11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

13- فرار دادن یا پناه دادن متهمین، محکومین موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی که تحت تعقیب اند و یا دستگیرشده اند.(ماده 21 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

14- امحا یا اخفا ادله جرم مجرمان و محکومین موادمخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی که تحت تعقیب اند و یا دستگیرشده اند.( ماده 23قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

15 – قرار دادن مواد مخدر یا روان‌گردان‌های صنعتی غیرداروئی یا آلات و ادوات استعمال در محلی به قصد متهم کردن دیگری(مصداق جرم موضوع ماده699 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات – افترا عملی )( ماده 26 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

16 – جرم فروش مواد مخدر و روان‌گردان؛ این جرم عبارت است از انتقال مواد مخدر به دیگری، در قبال دریافت وجه یا مالی دیگر. برای تحقق فروش به‌طور مستقیم باید مواد مخدر را تصرف کند و از مالکیت شخص فروشنده خارج شود و در اختیار دیگری قرار داده شود؛ بنابراین اگر کسی مواد مخدری را به‌قصد فروش و برای پیدا کردن مشتری نگهداری کند، اقدام او مادام که مواد مخدر را به دیگری منتقل نکرده است، فروش نخواهد بود.( مواد 4 و11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

17 – جرم در معرض فروش قرار دادن مواد مخدر و روان‌گردان؛ این جرم زمانی است که متهم، مواد مخدر را برای فروش به دیگران عرضه می‌کند؛ بنابراین، یک مرحله فراتر از نگهداری و یک مرحله پایین‌تر از فروش قرار می‌گیرد.( مواد4 و 11قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)( تعدد مادی،ارتکاب بیش از یک همل مجرمانه)

18- جرم توزیع مواد مخدر و روان‌گردان؛ اگر شخص، مواد مخدر را به دیگران منتقل کند و در مقابل آن وجهی دریافت کند، عمل وی فروش خواهد بود، در غیراین‌صورت توزیع بر آن صدق می‌کند. ( قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

19- جرم واردکردن مواد مخدر به محل نگهداری معتادان؛ منظور قانونگذار از واردکردن مواد به داخل زندان یا بازداشتگاه یا اردوگاه بازپروری، ورود مواد به داخل محدوده حفاظتی زندان و اردوگاه است. ( مواد 4 و11 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

20- جرم استعمال مواد مخدر و اعتیاد به آن؛‌ منظور از استعمال مواد مخدر، هرگونه عملی است که منتهی به ورود مواد مخدر به بدن می‌شود.( مواد1-3-5 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1376)

نکته: قانونگذار هر یک از اعمال فوق را به عنوان فعل مستقلی جرم انگاری نموده است، مثلا اگر مرتکب عمل تولید و ساخت را همراه با فروش یا صادر مواد مخدر انجام دهد مرتکب چند جرم ( تعدد مادی) مستقل شده است.

همچنین بخوانید:

قسمت دوم بررسی جرایم مربوط به مواد مخدر و مجازات مربوط به آنها در نظام حقوق کیفری ایران

درصوتی که نیاز به مشاوره تخصصی و رفع مشکل حقوقی دارید می توانید با بهترین وکلای ایران در وکیل تیک بصورت آنلاین یا تلفنی مشاوره بگیرید