توسط 
مهریه :
مالی که به موجب عقد نکاح به ملکیت زن درآمده و میتواند در آن تصرف نموده و یا هر زمان بخواهد آن را مطالبه نماید و شوهر موظف به پرداخت آن خواهد بود.یکی از حقوق مالی زن، مهریه است که ه موجب عقد ازدواج به وی تعلق میگیرد.به موجب عقد زن مالک مهریه میشود و میتواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند علاوه بر اینکه زن از حق حبس در مطالبه مهریه نیز برخوردار است.مالی است که در زمان جاری شدن صیغه‌ی عقد و نکاح، طبق توافق قبلی زوجین و براساس قوانین اسلام و رسوم اجتماعی، مرد به زن پرداخت می‌کند یا مکلف به پرداخت آن میشود.
انواع مهریه:
- مهریه عندالمطالبه: هرگاه برای پرداخت مهریه، زمان و اجل معین نشده باشد، مهریه‌ی عندالمطالبه است. دراین صورت به محض عقد، زن مالک مهر است و هر زمان که بخواهد میتواند مهریه‌ی خود را مطالبه کند.
- مهریه عندالاستطاعه: یعنی اینکه هر زمان شوهر توانایی پرداخت داشته باشدیعنی دارای اموالی گردد یا پولی به دست آورد که بتواند مهریه ای که بر عهده اش مستقر شده را بپردازد، در صورت مطالبۀ زن از طریق قانونی، محکوم به پرداخت خواهد شد. در اینجا بار اثبات داشتن اموال یا پول، به عهدۀ زن خواهد بود و این زن است که باید استطاعت شوهرش را نزد دادگاه ثابت کند. در غیراینصورت، زن نمیتواند همسرش را محکوم به پرداخت مهریه کند. اما اگر اموال شوهر را شناسایی و به مرجع قضایی معرفی کند میتواند از محل توقیف و فروش آن اموال از طریق اجرای احکام دادگاه، مهریه مورد حکم واقع شده را وصول نماید.
بنابراین باید دقت شود در صورتی که مهریه به صورت عندالاستطاعه مقرر و توافق میشود، در صورتی که شوهر مال و اموال یا پولی نداشته باشد، قابل وصول نخواهد بود و دادگاه به هیچ وجه اقدام به جلب و زندانی نمودن زوج نخواهد کرد. به طور کلی باید گفت که در مهریه عندالاستطاعه، جلب و زندانی کردن زوج مجال ظهور نمی یابد و حتی نیازی به اثبات اعسار از طرف شوهر و تقسیط نخواهد بود. علیهذا، فقط از طریق شناسایی و معرفی مال میتوان اقدام به وصول مهریه نمود.
شرایط مهریه :
- مالیت داشته باشد.
- قابل تملك و نقل و انتقال باشد.
- معلوم و معین باشد.
- قدرت بر تسلیم و تسلم داشته باشد.
انواع مهر:
- مهر المسمی: مهری است كه در عقد نكاح تعیین شده یا تعیین آن به عهده شخص ثالثی گذارده شده است.
- مهر المثل: مهری است که در نکاح مفوضه البضع به حسب شرافت و اوضاع و احوال زوجه به او داده میشود. (ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی)
- مهر السنه:مقدار آن ٥/ ۲٦۲ مثقال پول نقره مسکوک است.
- مهر المتعه: مهری است که در نکاح مفوضه البضع شوهر به زن مطلقه خود برای تعیین این مهر برخلاف مهرالمثل مهر و از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود.
- مفوضه البضع: زوجه را در عقد نکاحی که دائم بوده و مهر ذکر نشده باشد یا شرط عدم مهر شده باشد.
- مفوضه المهر: زوجه را در نکاح دايم که تعیین مقدار مهر را به اختیار شوهر یا زوجه یا ثالث گذاشته باشند.
شرایط مهرالمتعه:
براى تعیین مهرالمتعه به آیه شریفه ۲۳۶ سوره مبارکه بقره استناد شده است. پس براى استحقاق زن براى مهرالمتعه سه شرط لازم است:
- در عقد نکاح مهرى ذکر نشده باشد و بعداً نیز زوجین آن را تعیین نکرده باشند.
- زناشویى واقع نشده باشد.
- زوجین با طلاق از هم جدا شده باشند، نه با فوت یا بذل مدت یا فسخ نکاح.
موارد عدم تعلق مهریه به زن:
بر اساس ماده 1089 قانون مدنی ، هرگاه عقد میان زوجین به دلیلی باطل بوده باشد و میان آنها رابطه زناشویی واقع نشده باشد ، در این شرایط مرد می تواند مهریه ای نپردازد و زن حق دریافت مهریه نخواهد داشت.
از آن رو که زوجین می توانند پس از عقد ازدواج در مورد مهریه به توافق برسند ، اگر قبل از تعیین مهریه زن فوت کند و بین زن و مرد رابطه زناشویی واقع نشده باشد ، زن مستحق مهریه نیست و مرد از پرداخت مهریه معاف است . اما اگر رابطه زناشویی شکل گرفته باشد ، زن مستحق مهر المثل است.
بر اساس ماده 1101 قانون مدنی ، هرگاه نکاح میان زوجین به دلیلی فسخ شود و رابطه زناشویی هم میان آنها انجام نشده باشد ، زن مستحق دریافت مهریه نخواهد بود ؛ بجز یک مورد . ” عَنَن ” بودن مرد یا ناتوانی از انجام رابطه زناشویی سبب می شود که زن در صورتی که بخواهد نکاح را فسخ کند ، مستحق نصف مهریه باشد.
شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن:
یکی از تقسیم بندی های مربوط به مهریه ، تقسیم آن به مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه است . در این دو نوع مهریه زن استحقاق دریافت مهریه را خواهد داشت و مرد نمیتواند مهریه را نپردازد . در واقع در مهریه عند الاستطاعه هم مرد از پرداخت مهریه معاف نیست ؛ بلکه فقط زن برای دریافت این مهریه باید ابتدا استطاعت یا توانایی مرد برای پرداخت مهریه را ثابت کند.
یکی از راه های نپرداختن مهریه توسط مردان ، طلاق قبل از رابطه زناشویی است؛
بر اساس ماده 1092 قانون مدنی ، هرگاه مرد قبل از رابطه زناشویی زن خود را طلاق بدهد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود و اگر شوهر تمام آن را پرداخته باشد،میتواند آن را پس بگیرد.اما اگر زن را طلاق ندهد زن حتی قبل از رابطه زناشویی مستحق تمام مهریه است.
یکی دیگر از شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن ، در مواردی است که طلاق به درخواست زن و بدلیل کراهت از مرد صورت گرفته باشد و یا در صورت طلاق توافقی ، زن قسمتی از مهریه خود را بذل یا بخشش کند تا از شوهر جدا شود . به همین دلیل ، عدم استحقاق زن نسبت به این مقدار از مهریه به تقاضای خود زن است ، نه اینکه مرد از پرداخت مهریه معاف می باشد . به همین دلیل زن هر موقع بخواهد می تواند مهریه را مطالبه کند.
چه کسی مستحق دریافت مهریه خواهد بود؟
شرط اصلی برای مطالبه مهریه وقوع نکاح است. بنابراین در صورتی که عقدی برقرار نباشد، مطالبه مهریه بی معنا خواهد بود. به علاوه اگر چه در عمل معمولاً زوجه هنگام وقوع اختلاف و در صورت تصمیم به ثبت دادخواست طلاق، مطالبه مهریه می نماید؛ لکن از لحظه جاری شدن صیغه نکاح، زوجه مستحق مطالبه و دریافت مهریه می باشد.
علاوه بر این، در عقد نکاح دائم برخلاف نکاح موقت، تعیین مهریه در زمان وقوع عقد ضروری نبوده و ممکن است طرفین قبل ، همزمان و یا بعد از عقد نکاح دائم نسبت به تعیین نوع و میزان مهریه توافق نمایند.
برای مطالبه مهریه چه مدارکی لازم است؟
اصل و کپی مدارک شناسایی زوجین
اصل و کپی عقدنامه)
دعوای مطالبه مهریه شامل چه مراحلی است؟
دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه، دادگاه خانواده می باشد. دعوا با ارائه مدارک لازم و تعیین وقت، پیگیری میگردد و پس از صدور رأی توسط محکمه، اجرای آن در دستور کار قرار خواهد گرفت. در کنار مقدار مهریه، یکی از مسائل قابل توجه در این خصوص، میزان و انواع دارایی های مرد است، چراکه در صورت عدم تکافوی این دارایی ها، مسائل دیگری نیز تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. از جمله این مسائل امکان یا عدم امکان بازداشت زوج می باشد که با توجه به تصویب قانون جدید خانواده حالات مختلفی برای آن متصور است. از این رو، انجام مشاوره های حقوقی و یا استخدام وکیل مجرب در پرونده موجب تسهیل امور می گردد.
دادگاه صالح برای مطالبه مهریه
زوجه در دعوای مطالبه مهریه می تواند به دادگاه محل اقامت خود یا اقامت زوج یا دادگاهی که عقد نکاح در حوزه آن واقع شده است یا تعهد به پرداخت مهریه می بایست در آنجا انجام شود مراجعه نماید.
به طور کلی در دعاوی خانوادگی مربوط به زوجین طبق ماده 12 قانون حمایت از خانواده زوجه می تواند در دادگاه محل اقامت خوانده یا محل سکونت خود اقامه دعوی کند مگر در موردی که خواسته مطالبه مهریه غیر منقول باشد مثل خانه ، آپارتمان یا زمین که در این حالت باید به دادگاهی اقامه دعوی کند که خانه، آپارتمان یا زمین در آن شهر واقع شده است.
شایان ذکر است در خصوص دعاوی که ثبت و ارجاع آنها توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می پذیرد ابتدا می بایست به یکی از این دفاتر مراجعه و دادخواست خود را ثبت و پس از ارجاع به دادگاه و ارسال پیامک پس از سه یا چهار روز ویا پیگیری از واحد رایانه مستقردر مجتمع قضایی به شعبه مربوطه مراجعه نمایند.
طبق ماده 1082 قانون مدنی مهر از عقد نکاح ناشی شده و به مجرد عقد برذمه زوج مستقر می گردد و به دلالت ماده 20 همان قانون کلیه دیون از حیث صلاحیت محاکم در حکم منقول می باشد لذا به نظر اکثریت هریک به اتفاق اعضای هیات عمومی دیوان عالی کشور دعوای مطالبه مهریه از حیث صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده مشمول مقرات ماده 13 قانون مرقوم می باشد.
در رویه قضایی ، اکثر شعبات دادگاه خانواده مستقر در تهران در صورتی صلاحیت دادگاه محل اقامت زوجه در رسیدگی را مورد پذیرش قرار می دهند که محل اقامت زوج خارج از تهران باشد.
مطابق با ماده 13 قانون حمایت از خانواده:
هرگاه زوجین دعاوی موضوع صلاحیت دادگاه خانواده را علیه یکدیگر در حوزه قضایی متعدد مطرح کرده باشد دادگاهی که دادخواست مقدم به آن داده شده است ( اولین دادخواست بدان تقدیم شده ) صالح است و صلاحیت رسیدگی را دارد.
چنانچه دو یا چند نفر دادخواست در یک روز تسلیم شده باشد ، دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به دعوای زوجه را دارد به کلیه دعاوی رسیدگی می کند.
نظرات