ماهیت جرم ترک انفاق و مجازات آن

– تعریف جرم ترک انفاق :

تامین نیازهای مادی زن در زندگی زناشویی از اهمیت وافری برخوردار بوده و در دین اسلام نیز بدان تاکید فراوان شده است . علاوه بر این ، بر اساس مقررات قانونی مختلفی ، پرداخت نفقه زن به عهده شوهر قرار گرفته است که عدم پرداخت آن ، سبب ایجاد آثار حقوقی مهمی از جمله ایجاد  حق طلاق برای زن به علت عدم پرداخت نفقه می شود .

بر اساس ماده 1106 قانون مدنی ، در عقد دائم مرد مکلف است که به همسر خود نفقه بدهد و بر اساس ماده 1107 قانون مدنی ، نفقه زن شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از جمله مسکن ، البسه ، نان ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج است . در خصوص پرداخت نفقه به زن ، شرط مهمی وجود دارد و آن ، تمکین از سوی زن می باشد . لذا در شرایطی که زن از همسر خود تمکین نکرده باشد ، استحقاق دریافت نفقه نخواهد داشت .

در صورتی که مرد به تکلیف خود بابت پرداخت نفقه به همسر عمل نکند ، جرم ترک انفاق محقق شده است . بنابراین ، ترک نفقه از سوی مرد به معنای آن است که با وجود اینکه زن استحقاق دریافت نفقه را دارد ، مرد به تکلیف خود عمل نکرده و زن برای مطالبه نفقه خود مجبور می شود به دادگاه مراجعه و روال قانونی را طی کند .

– شرایط تحقق جرم ترک انفاق:

ماده 53 قانون حمایت از خانواده،که موجب نسخ 642 از قانون مجازات اسلامی قابل توجه است . این ماده در خصوص جرم ترک انفاق یا جرم ترک و نپرداختن نفقه چنین مقرر نموده است ؛” هر کس با د‌‌اشتن استطاعت مالی ، نفقه زن خود‌‌ را د‌‌ر صورت تمکین او ند‌‌هد‌‌ …. د‌‌اد‌‌گاه او را به حبس تعزیری در جه 6 از سه ماه و یک ‌روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌کند ‌‌.” به موجب این ماده ، جرم ترک انفاق در صورتی تحقق می یابد که :

1. مرد استطاعت مالی کافی برای پرداخت نفقه زوجه خود را داشته باشد و با این وجود از پرداخت نفقه خودداری کند . بنابراین ، در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت نفقه زن خود نداشته باشد ، به جرم ترک انفاق قابل مجازات نیست و زن تنها می تواند به شیوه حقوقی اقدام به مطالبه نفقه خود نموده و در صورت عدم پرداخت ، از همسر خود طلاق بگیرد
2. زن باید از همسر خود تمکین نموده باشد و استحقاق دریافت نفقه را داشته باشد . لذا در صورتی که زن از شوهر خود تمکین نکرده باشد و مرتکب عدم تمکین شده باشد و استحقاق دریافت نفقه را نداشته باشد ، جرم ترک انفاق تحقق نمی یابد .

نکته: مجازات جرم ترک انفاق وجود دارد آن است که این جرم ، یک جرم قابل گذشت است و اگر زن از شکایت خود صرفنظر کند، دیگر مرد به مجازات قانونی محکوم نخواهد شد .( ماده 103قانون مجازات اسلامی)

نکته: نفقه میزان هزینه های معمولی و طبیعی یک زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است به حکم قانون هزینه هایی از قبیل مسکن، خوراک، بهداشت، بیماری و …

نکته: قانون مرد را موظف به پرداخت نفقه زن دائمی همسر خود کرده است حتی اگر خود زن نیز دارای شغلی پر درآمد باشد یا به نحوی تمکن مالی داشته باشد باز هم مرد مکلف به پرداخت نفقه است.

حال اگر مرد از این امر سرپیچی کند حالتی پیش می آید تحت عنوان ترک انفاق، ترک انفاق حالتی است که مرد مکلف به نفقه از پرداخت آن امتناع می کند البته قانون گذار برای این سرپیچی ضمانت اجرا ها و مجازات هایی را پیش بینی کرده که به آن خواهیم پرداخت.

– مجازات جرم ترک انفاق:

همانطور که  قانونگذار در ماده 53 قانون حمایت از خانواده بیان داشته است؛ مجازات جرم ترک انفاق را حبس درجه شش به شمار آورده یعنی حبس بیش از ۶ ماه تا ۲ سال اما باید بدانیم این مجازات تا ۲ سال دیگر قابل پیروی نیست و طبق قانون جدید مصوب مجلس تحت عنوان قانون کاهش مجازات حبس تعزیزی به حبس ۳ ماه تا ۱ سال کاهش یافته است.

– نحوه شکایت از جرم ترک انفاق:

مرد در این باره وقتی قابل تعقیب و مجازات است که زن از وی شکایت کند.

زن می تواند به مراجعه به دفتر خدمات قضایی فرم مخصوص شکوائیه را پر کند تا بعد با ارسال پرونده به دادگاه این مسئله به جریان بیفتد.

– حبس مرد در جرم ترک انفاق:

با توجه به کاهش و تقلیل مجازات این جرم به نصف و باز شدن راه های ارفاق دادگاه و مسامحه دادگاه برای افراد مجرم با مجازات سبک و نهاد هایی مثل مجازات جایگزین و موارد دیگر باید دانست مرد حتی با ارتکاب جرم هم ممکن است حبس نشود البته اینجا نظر قاضی موثر است.