ماهیت قرارداد تامین مالی(فاینانس) بین المللی و آثار ناشی از آن در نظام حقوقی ایران

قرارداد تامین مالی(فاینانس) بین المللی:

به طور کلی به جمع آوری و هدفمند کردن منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای یک پروژه، تامین مالی می گویند و در شرایطی که مسئولان پروژه نتوانند با توجه به منابع مالی در دسترس به اهداف خود برسند و یا بدهی های خود را پرداخت کنند از طرق مختلفی باید این منابع را فراهم آورند . این روش ها به دو دسته تقسیم می شود: روش های استقراضی و غیر استقراضی.

در صورتی که تامین مالی بین المللی مد نظر باشد :

الف: روش های استقراضی:

در این روش یک بانک یا موسسه تجاری خارجی ، با یا بدون در نظرگرفتن اینکه مبلغ پرداختی در کجا سرمایه گذاری می شود، وامی را به کشور یا شرکت مشخصی – معمولاً همراه با ضمانت از جانب دولت یا بانک های تجاری-  اعطا می نماید و در سررسیدهای تعیین شده در قرارداد، اصل پول و سود آن را از طرف قرارداد و یا بانک ضامن دریافت می نماید.

معروف ترین از این نوع قراردادها قرارداد تامین مالی شرکتی و تامین مالی پروژه می باشد که در تامین مالی شرکتی، اعتبار دهنده  علاوه بر اعطای اعتبار، هزینه کرد آن را نیز مورد توجه قرار می دهد و با در نظر گرفتن اعتبار شرکا و تعیین اعتبار شرکت، سرمایه و نرخ بهره تعیین می گردد.درست برخلاف آن، موسسه اعتباردهنده در تامین مالی پروژه ایی ، هیچ گونه نظارتی بر هزینه کرد آن ندارد

دو روش شامل فاینانس خودگردان و غیرخودگردان برای تامین مالی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

– قرارداد تامین مالی (فاینانس) خود گردان:

مطابق این روش که در ایران بیشتر برای پروژه های نفتی کاربرد دارد ، وام گیرنده باید توانایی صدور کالا برای بازپرداخت اقساط تسهیلات به صورت ارز را داشته باشد.

از مزایای روش مذكور این است كه حتی سرمایه گذارانی با تراز مالی ضعیف تر نیز بدون نیاز و اتکا  به تراز مالی خود و یا كشورشان بتوانند وام بگیرند.

– قرارداد تامین مالی( فاینانس) غیرخودگردان:

سرمایه لازم برای اجرای پروژه اقتصادی مشخص، توسط موسسه اعتباری و یا بانک عامل خارجی تامین می‌شود. مدت استفاده از منابع در این روش حدود 10 الی 12 سال است و نرخ بهره سالانه آنها بر حسب شرایط اقتصادی و ریسک کشور تعیین می‌شود که حدود یک الی چهار درصد بیشتر از نرخ بهره بین بانکی لندن (لایبور) می‌باشد.

• برات یوزانس:

از جمله روش های استقراضی کوتاه مدت می باشد که با ارائه برات مدت دار می توانیم بهای فناوری و تجهیزات وارد شده و بهره ی آن را بپردازیم. این روش مورد علاقه کشورهای صادر کننده می باشد که اعطای آن را منوط به دریافت تضمین از دولت ها می کنند.

باید در نظر گرفت نرخ بهره ایی که شرکتهای مالی می توانند اخذ نمایند حداکثر می تواند معادل نرخ بهره یوازنس اعلام شده در روز گشایش اعتبار اسنادی باشد.اگر بخاطر هزینه تمبر و کارمزد قبولی، شرط صدور برات از معامله حذف گردد باید از اعتبار اسنادی با پرداخت موخر استفاده کرد.

نکته: در روش فاینانس تنها بحث تامین مالی و دریافت پول به صورت وام مطرح است، در حالی که در روش یوزانس بحث کالا، خدمات و یا دانش فنی نیز وارد شده می باشد.

– قرارداد تامین مالی ریفاینانس ( اعتبار اسنادی کوتاه مدت):

در این روش از تسهیلات کوتاه مدت بین بانکی استفاده می شود  (بیشتر مدنظر واردکنندگان و تاجران می باشد).

در این روش فروشندگان ، در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می کنند و خریداران با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده (معمولاً حداکثر به مدت یک سال) در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می کنند.

– خطوط اعتباری:

در این حالت دریافت‌کننده خط اعتباری بدون پرداخت هیچ‌گونه پولی اجازه می‌یابد به اندازه معینی از تولیدات یا خدمات اعطاکننده خط اعتباری استفاده کرده و مطابق توافقات قبلی اقدام به بازپرداخت آن کند.

– وام‌های بین‌المللی:

این روش به برقراری مشروط و مشخص برای استفاده از وام و اعمال کنترل موسسه وام‌دهنده بر نحوه هزینه شدن وام در زمان اجرای پروژه برمی‌گردد. در این گونه موارد می‌بایست مطالعات امکان‌سنجی الزام شده توسط وام‌دهنده به انجام رسیده و توجیه فنی و اقتصادی پروژه مورد قبول وی قرار گیرد.

ب: روش های غیراستقراضی:

در این روش از سرمایه گذاری مستقیم یا غیرمستقیم خارجی استفاده می شود.

سرمایه گذار با قبول ریسک ناشی از به‌ کارگیری منابع مالی در فعالیت یا طرح مورد نظر، برگشت اصل و سود منابع سرمایه‌ گذاری شده را از طرح اقتصادی انتظار دارد.