توسط 
عقد فضولی و اجازه عقد فضولی و آثار ناشی از آن (قسمت دوم)
– زمان پیدایش آثار قانونی ناشی از معامله فضولی:
باید ببینیم عقد از چه زمانی آثار قانونی خود را خواهد داشت. ماده 258 قانون مدنی مقرر می‌دارد «نسبت به منافع مالی که مورد معامله فضولی بوده است و نیز نسبت به منافع حاصله از عوض آن، اجازه یا رد از روز عقد مؤثر خواهد بود .»
– معاملات متعدد فضولی :
در این صورت مالک می تواند هر یک از معاملات را اجازه بدهد اما در صورت اجازه اولین معامله باقی معاملات نیز نافذ می شوند و در صورت اجازه دادن و تنفیذ آخرین معامله تمامی معاملات قبل از آن باطل خواهد شد .
– الزام اصیل به معامله فضولی:
عقد فضولی از طرف مالک غیرنافذ است و تا قبل از تنفیذ او، هیچ اثر حقوقی‌ای ندارد اما اصیل اصولاً باید به عقد ملتزم باشد و نمی‌تواند از عقد شانه خالی کند. طبق ماده 252 قانون مدنی لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد اما اگر تأخیر مالک در اجازه یا رد عقد فضولی، منجر به تضرر اصیل شود، وی حق فسخ عقد را خواهد داشت، فارغ از اینکه به فضولی بودن معامله عالم باشد یا نباشد و از مفهوم مخالف آن استنباط میشود که اگر تأخیر مالک موجب تضرر اصیل نشود، وی حق فسخ عقد را نخواهد داشت.
– قائم مقامی در اجازه یا رد معامله فضولی:
لازم نیست اجازه یا رد عقد فضولی توسط شخصی که در حین انعقاد عقد، مالک مبیع بوده است انجام شود، بلکه اجازه یا رد توسط قائم مقام مالک نیز ممکن است؛ بنابراین اگر مالک بدون آگاهی از معامله فضولی، مبیع را به دیگری بفروشد، عقد کماکان غیرنافذ است و تنفیذ یا رد آن با مالک جدید خواهد بود.
طبق ماده 253 قانون مدنی اگر مالک قبل از اجازه یا رد فوت کند، اجازه یا رد با وراث او خواهد بود. حق اجازه یا رد عقد فضولی، تابع مالکیت ورثه مبیع است. بنابراین اگر مثلاً زمین یا خانه مردی فروخته شود، زوجه او حق اجازه یا رد عقد فضولی را نخواهد داشت؛ زیرا زوجه از عین مال غیرمنقول ارث نمی‌برد.
– شرایط اجازه معاملات فضولی :
الف – اجازه مالک در صورتی عقد را کامل می‌کند که مسبوق به ردّ نباشد والا معامله با رد قبلی باطل شده و اجازه بعدی نمی‌تواند به ماهیت حقوقی باطل شده اعتبار بخشد.
ب – اجازه باید در زمان اهلیت اجازه دهنده صادر شود. در صورتی که مالک هنگام اجازه، صغیر، مجنون یا سفیه باشد، اجازه بی‌تاثیر خواهد بود.
– اوضاع و احوال معامله فضولی پس از رد توسط مالک :
- رد معامله از طرف مالک، معامله برای همیشه رد می شود و هیچگونه آثار حقوقی بر آن بار نمی شود . مطابق ماده 251 قانون مدنی : «رد معامله فضولی حاصل می شود به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر عدم رضای به آن نماید .»
نکته: رد مالک زمانی موثر است که مسبوق بر اجازه وی نباشد .
- وقتی که فضول مال مورد معامله را به اصیل تسلیم کرده باشد و آن مال نزد او موجود باشد، مالک خواهد توانست با رد معامله، به او مراجعه کرده و عین مال خود را استرداد کند. هرگاه مال مورد معامله، نزد اصیل تلف شده باشد، مالک بدل مال و همچنین کلیه منافع و نماءات مال را از صیل می‌گیرد خواه آن منافع مورد استفاده قرار گرفته باشد یا خیر.
همچنین بخوانید:
قسمت اول عقد فضولی و اجازه عقد فضولی و آثار ناشی از آن
نظرات