عدم تمکین

حق تمکین چیست؟

تمکین تکلیفی است که زوجین در روابط زناشویی در مقابل یکدیگر دارند و در مقابل این تکلیف مانند تکالیف دیگر، حق تمکین وجود دارد. در صورتی که هرکدام از طرفین، تکالیف خود را به درستی ایفا نکنند، برای طرف دیگر حق تمکین بوجود می آید که با استناد به آن می تواند اقداماتی را در مقابل دیگری انجام دهد و از ضمانت اجراهای قانونی بهره مند شود.

در صورتی که زن بدون داشتن عذر مشروع، از تکلیف تمکین خود سر باز زند، برای مرد حق تمکین بوجود می آید و او این حق را دارد که از ضمانت اجراهای قانونی که برای عدم تمکین زن پیش بینی شده است استفاده کند. با استناد به حقی که در نتیجه عدم تمکین زن ایجاد شده است، مرد می تواند  زن را الزام به تمکین کند و در صورتی که همچنان از تمکین سرپیچی کرد، نفقه او را نپردازد، یا از دادگاه اجازه ازدواج مجدد دریافت کند و یا با پرداخت مهریه او درخواست طلاق کند.

مرد هم مانند زن در زندگی مشترکشان تکالیفی دارد و طبیعتا در صورتی که این تکالیف را انجام ندهد، حقوقی برای زن ایجاد می شود با این حال این حقوق را حق تمکین نمی خوانیم. در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را به درستی ایفا نکند، و یا در ارتباط با همسرش حسن معاشرت نداشته باشد به گونه ای که شرایط عسر و حرج بوجود بیاید و ادامه زندگی مشترک برای زوجه دشوار باشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. همچنین در صورتی که مرد نفقه نپردازد، زن می تواند مرد را مورد تعقیب کیفری قرار دهد.

این نکته را به خاطر داشته باشید که زن در هر صورت مستحق مهریه و اجرت المثل است، ولو اینکه ناشزه باشد.

در خصوص آثار عدم تمکین زن چیست ، برخی این سوال را می پرسند که مجازات عدم تمکین زن چیست . در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مجازات قانونی ، تنها در صورتی در قبال اشخاص اجرا می شود که در قانون برای عمل آنها جرم تعیین نموده باشد.

اما عدم تمکین از سوی زن ، جرم نیست تا بتوان وی را مجازات کرد . بلکه بهتر است گفته شود که آثار حقوقی عدم تمکین از سوی زن چیست. یا به عبارت دیگر عدم تمکین از سوی زن چه پیامدهای حقوقی و قانونی به دنبال خواهد داشت . لذا در این قسمت سعی داریم تا به مهمترین آثار حقوقی عدم تمکین زن بپردازیم.

در صورتی که زن بدون مانع مشروع از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، از حق دریافت نفقه محروم خواهد شد.

در صورت عدم تمکین، زن از برخی از حقوق مالی بعد از طلاق همچون تنصیف اموال و دارایی های مرد پس از طلاق محروم می گردد.

مرد با گذشت مدت زمان عدم تمکین زن، می تواند با مراجعه به دادگاه حکم ازدواج مجدد بگیرد.

بنابراین همانطور که ملاحضه می کنید، در صورتی که زن از تمکین خودداری کند، مجازات نخواهد شد و مجازات عدم تمکین زن، همان عدم بهرمندی زن از حقوق مالی خود است و در صورتی که مرد حقوق مالی زن را ادا نکند، زن نمی تواند به دادگاه مراجعه کند. نکته قابل توجه این است که مهریه در هر صورت به زن تعلق خواهد گرفت و مرد نمی تواند به بهانه عدم تمکین مهریه او را نپردازد.

در صورتی که زن عذر شرعی نداشته باشد و از ارتباط جنسی با همسرش پرهیز کند، روایاتی وجود دارد که حاکی از آن است که  این عدم تمکین زن از شوهرش می تواند گناه باشد.  پیامبر صلی الله علیه وسلم در همین مورد حدیثی دارد که می فرمایند: “والذی نفسی بیده، ما من رجل یدعوا امراته الی فراشه فتابی علیه الا کان الذی فی السماء ساخطا علیها حتی یرضی عنها” یعنی: قسم به کسی که جان من در دست اوست اگر مردی همسرش را به بسترش فراخواند و او امتناع ورزد، خداوندی که در آسمان است بر او خشمگین می‌شود تا زمانیکه مرد راضی شود.

روایت دیگری از پیامبر صلی الله علیه وسلم در این زمینه وجود دارد که می فرمایند: “اذا دعا الرجل امراته الی فراشه فابت فبات غضبان علیها لعنتها الملائکه حتی تصبح” که ترجمه آن عبارت است از؛هرگاه مرد، زنش را به بستر خود فرابخواند و زن به بستر شوهرش نرود و مرد، شب را در حال خشم (و نارضايتی) از همسرش سپری کند، ملائکه آن زن را تا صبح لعنت می کنند.

روند رسیدگی به دعوای عدم تمکین با تقدیم دادخواست الزام به تمکین زوجه توسط مرد به دادگاه خانواده آغاز می شود و پس از آن که دادگاه به آن ها نوبت رسیدگی داد، اقدام بررسی شرایط و اوضاع و احوال پرونده می کند. در صورتی که شرایط عدم تمکین محرز باشد، یعنی دادگاه به راحتی تشخیص بدهد که تمکین انجام نمی گیرد، معمولا در پایان جلسه اول دادرسی رای عدم تمکین را صادر می کند.

در صورتی که در طول مدت دادرسی و صدور رای، تمکین صورت نگرفت، رای به اجرای احکام فرستاده می شود و در آن مرحله، زن به تمکین دعوت می شود و مادامی که تمکین انجام نشود، از نفقه محروم خواهد بود و در این میان مرد می تواند از دادگاه تقاضای اجازه ازدواج مجدد کند.

معمولا مدت زمان صدور حکم عدم تمکین از زمان تقدیم دادخواست تا صدور حکم حد الاقل 6 ماه است.

در صورتی که پس از صدور حکم عدم تمکین، زن همچنان از تمکین سر باز زند، در این صورت در راستای اجرای حکم، دادگاه او را دعوت و الزام به تمکین می کند و تا زمانی که که تمکین نکند، از نفقه برخوردار نخواهد بود و زوج می تواند از دادگاه صدور اجازه برای ازدواج مجدد را درخواست کند. طلاق در صورت عدم تمکین زن موجب از بین رفتن نفقه و موجبات شرط تنصیف اموال زوج می شود. با این حال دادگاه و مامورین قانون به هیچ وجه نمی توانند زن را مجبور به تمکین کنند.

به خاطر داشته باشید که زن، حتی در صورتی که ناشزه هم باشد، مستحق دریافت مهریه و اجرت المثل است.

عدم تمکین:

زن و مرد تکالیفی قانونی و شرعی در قبال یکدیگر دارند که از جمله آن ها می توان به وظایف زناشویی اشاره کرد. قانون مدنی در ماده 1102 در همین زمینه می گوید: “همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود.” بنابراین زوجین موظفند با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند.

انواع تمکین شامل دو نوع تمکین عام و تمکین خاص است . در صورتی که زن در امور کلی زندگی مشترک و یا روابط زناشویی از همسر خود تمکین نکند ، در اصطلاح فقهی و حقوقی به وی زن ناشزه گفته می شود . مصادیق عدم تمکین در برابر شوهر عبارت است از عدم سکونت در محلی که شوهر آن را فراهم کرده است ، انتخاب شغل مغایر با شئون خانوادگی زوج ، خارج شدن از منزل بدون اجازه و اطلاع شوهر و از این قبیل. در این صورت ، عدم تمکین از جانب زن ، پیامدهای حقوقی می تواند به بار آورد که ذیلا به آنها اشاره می کنیم .

در فقه و در عرف تمکین مختص به زن است و در صورت عدم تمکین زن در برابر شوهرش، مرد می تواند ضمانت اجراهایی که در قانون پیش بینی شده است را اجرا کند. به طور مثال می تواند زن را از نفقه محروم کند یا در صورتی که در عقدنامه شرط تنصیف آمده باشد، اموال شوهر با او تقسیم نخواهد شد. با این حال در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را به خوبی اجرا نکند، برای زن حق و حقوقی ایجاد می شود.

انواع تمکین:

تمکین دو دسته است که شامل تمکین عام و تمکین خاص می شود:

• تمکین عام

تمکین عام به این معناست که زن در زندگی مشترک از همسرش اطاعت کند و برای استحکام زندگی مشترک به مردش احترام بگذارد، حسن رفتار داشته باشد و به همسرش وفادار باشد و در منزلی که همسرش معین می کند سکونت نماید و اگر تمایل به اشتغال دارد شغلی را انتخاب کند که مخالف با شئون خانوادگی آنها نباشد و آراستگی ظاهری خود را در طول زندگی زناشویی حفظ کند. در تمام موارد گفته شده اگر مرد به زن نفقه پرداخت نکند و یا زندگی مشترک زن و مرد در یک منزل برای زن، ترس ضرر بدنی، مالی یا شرافتی داشته باشد زن می تواند تمکین نکند.

• تمکین خاص

تمکین خاص ناظر بر روابط زناشویی بین زوجین است به طوری که زن می بایست با در نظر گرفتن عرف حاکم تمامی وظایف جنسی خود را در مقابل همسرش ایفا نموده و تا زمانی که عذر شرعی ندارد و یا احتمال انتقال بیماری مقاربتی وجود ندارد به انجام وظایف جنسی خود در مقابل همسرش عمل کند.

دادخواست الزام به تمکین چه شرایطی دارد:

در صورتی که زن بدون دلایل قانونی به وظایف زناشویی خود در مقابل مرد عمل نکند و در اصطلاح ناشزه باشد قانونگذار این حق را به مرد داده است تا به اقامه دعوای الزام زن به تمکین و بازگشت به زندگی مشترک بپردازد. عموما در رویه قبل از ارائه دادخواست عدم تمکین مرد باید یک اظهارنامه برای همسرش ارسال کند و از او بخواهد تا به زندگی مشترک برگردد و بعد از آن در صورت عدم بازگشت همسرش دادخواست تمکین را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه نماید. اگر زن برای عدم بازگشت و عدم تمایل به ادامه زندگی دلایلی ارائه نکند دادگاه زن را به تمکین الزام می کند و همین موضوع طلاق برای زن را دشوار خواهد کرد. البته مرد جهت تنظیم این دادخواست باید منزل و اثاثیه آن را آماده نموده و در صورتی که در دوران عقد قرار دارند آمادگی خود را برای تشریفات جشن عروسی اعلام دارد درغیر اینصورت به رد دادخواست الزام به تمکین محکوم خواهد شد.

ارتباط تمکین و نفقه:

همانطور که در مقاله نفقه گفته شده است اگر ازدواج زن و شوهر دائمی باشد مرد باید به زن نفقه بدهد. نفقه شامل مسکن، پوشاک، خوراک، اثاثیه منزل، هزینه های بهداشتی و درمانی و خدمه در صورت عادت یا نقصان می باشد و اگر مرد نفقه همسرش را پرداخت نکند این موضوع از سوی زن قابل پیگیری است و هم از حیث حقوقی و هم از حیث کیفری می تواند اقدام کند و زن در چنین شرایطی می تواند از همسرش تمکین نکند. اگر زن ابتدا اقدام کند و اثبات نماید که همسرش به او نفقه پرداخت نمی کند دعوای تمکین مرد رد خواهد شد.

مجازات عدم تمکین زن:

در خصوص آثار عدم تمکین زن چیست ، برخی این سوال را می پرسند که مجازات عدم تمکین زن چیست . در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مجازات قانونی ، تنها در صورتی در قبال اشخاص اجرا می شود که در قانون برای عمل آنها جرم تعیین نموده باشد.

اما عدم تمکین از سوی زن ، جرم نیست تا بتوان وی را مجازات کرد . بلکه بهتر است گفته شود که آثار حقوقی عدم تمکین از سوی زن چیست. یا به عبارت دیگر عدم تمکین از سوی زن چه پیامدهای حقوقی و قانونی به دنبال خواهد داشت . لذا در این قسمت سعی داریم تا به مهمترین آثار حقوقی عدم تمکین زن بپردازیم.

در صورتی که زن بدون مانع مشروع از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، از حق دریافت نفقه محروم خواهد شد.

در صورت عدم تمکین، زن از برخی از حقوق مالی بعد از طلاق همچون تنصیف اموال و دارایی های مرد پس از طلاق محروم می گردد.

مرد با گذشت مدت زمان عدم تمکین زن، می تواند با مراجعه به دادگاه حکم ازدواج مجدد بگیرد.

آثار عدم تمکین خاص و عام یکسان است و زن در صورتی که بدون داشتن عذر موجه از تکلیف تمکین سر باز زند، از نفقه محروم خواهد شد. همچنین در صورتی که شرایط نشوز مرد محرز باشد، زوجه می تواند به دلیل عسر و حرج درخواست طلاق بدهد.

درصوتی که نیاز به مشاوره تخصصی و رفع مشکل حقوقی دارید می توانید با بهترین وکلای ایران در وکیل تیک بصورت آنلاین یا تلفنی مشاوره بگیرید

– آثار ناشی از تحقق‌ عدم تمکین:

1) عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( ماده 1108 قانون مدنی)

2 ) کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد 16 و 17 قانون حمایت خانواده 1353)بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.

3) امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.

– رابطه نفقه و عدم تمکین:

حق نفقه با الزام به تمکین گره خورده است. یک زن صرفا در زمان تمکین قادر به درخواست و دریافت نفقه خواهد بود. زنی که شرایط تمکین را رعایت نکند از نفقه محروم شده و نمی تواند پرداخت آن را درخواست کند. با این  حال اثبات عدم تمکین در صورت درخواست نفقه بر عهده مرد بوده و تا زمان اثبات عدم تمکین، اصل بر این است که زن در شرایط تمکین قرار دارد. شهادت در اثبات عدم تمکین یکی از مهمترین ادله استنادی موجود در قوانین موضوعه است.

–  عدم تمکین زن  و مهریه :

مهریه به محض وقوع عقد نکاح در مجموعه حقوق زن قرار گرفته و قابل مطالبه می گردد با این حال تا زمانی که دخول صورت نگرفته است، نمی توان بیش از نصف مهریه را دریافت نمود. مهریه یکی از حقوق غیر قابل اسقاط زن است که در زندگی مشترک جریان دارد و صرفا با بذل آن از جانب زن منحل می گردد. انحلال مهریه به علت فسخ و یا بطلان نکاح نیز یک مبحث مستقل بوده و بهتر است بگوییم چون زندگی مشترک به صورت واقعی ایجاد نشده است قابل مطالبه نمی باشد.( ماده 1082 قانون مدنی)

–  رابطه عدم  تمکین و حق حبس زن:

حق حبس، حقی است که شرع به زن اعطا نموده است بدین صورت که وی بدون تمکین خاص از همسر خود، مشمول دریافت نفقه می گردد. حق حبس به وضعیتی اشاره دارد که زن اجازه اولین دخول پس از عقد نکاح را مشروط به دریافت مهریه می کند. دقت کنید اگر زن صرفا یک بار تن به رابطه جنسی با همسر خود داده باشد دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده کند و ممانعت از رابطه جنسی را عدم تمکین می نامند. در این حالت زن ناشزه شده و حق دریافت نفقه از وی ساقط می گردد.( ماده 1085 قانون مدنی)