دسته بندی انواع اراضی (قسمت دوم)

تعریف زمین بایر شهری:

زمین بایر شهری همانطور که از عنوان آن برمی آید تنها راجع است به اراضی شهری اعم اراضی واقع در حریم شهر و اراضی واقع در محدوده قانونی شهرها.

نکته:زمینهایی که سابقه عمران و احیا داشته  و به تدریج به حالت موات برگشته  اعم از انکه مالک مشخصی داشته یا نداشته باشد به اشتثنا ماده 8قانون زمین شهری مصوب 1366/6/22 کلیه اراضی بایر شهری که صاحب مشخص نداشته باشند در اختیار ولی فقیه می باشد .

طبق ماده ۵ قانون زمین شهری مصوب سال ۱۳۶۶:

«اراضي داير زمينهائي است كه آن را احياء و آباد نموده اند و در حال حاضر داير و مورد بهره برداري مالك است زمينهاي داير مشمول اين قانون صرفاً اراضي كشاورزي يا آيش اعم از محصور يا غير محصور ميباشد.»

بررسی اراضی موات طبق کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری:

کمیسیون مذکور مرکب از 3 نفر نماینده از جانب مسکن و شهرسازی می باشد که با بررسی اعتراضات وارده و کارشناسی قضیه و بررسی موضوع ادعای معترض و تطابق آن با نقشه های هوایی با لحاظ دو قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب 5/4/1358 و نیز قانون زمین شهری مصوب 22/6/1366 نسبت به موضوع تعیین تکلیف و رای صادر می نماید.

مطابق با قوانین یاد شده در واقع مالک و معترض می بایست در این کمیسیون با تمسک به ادله مختلف اعم از نظریه کارشناس رسمی دادگستری، نقشه های هوایی، استشهاد محلی، اسناد مالکیت و شیوه دخل و تصرف خود در زمین احیاء و عمران و آبادی زمین مورد نظر خود به تاریخ قبل از 5/4/1358 ( تاریخ تصویب قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن) را اثبات نماید. کمیسیون مزبور نیز چنانچه سابقه عمران و احیاء را قبل از مورخ 5/4/1358 احراز کند.

در واقع زمین موات محسوب نگردید و مکلف به استرداد زمین مذکور و ابطال اسناد خود است. آراء صادره از کمیسیون مذکور قابل اعتراض در دادگاه عمومی حقوقی محل و سپس قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان خواهد بود. اما چنانچه اراضی موات خارج از حریم شهر واقع شده باشند وزارت کشاورزی که اختیارات خود را به اداره منابع طبیعی محول نموده، عهده دار تشخیص موات بودن و تولیت قضیه خواهد بود.

مرجع تشخیص اراضی موات خارج از حریم شهر هیئت 7 نفره وزارت کشاورزی متشکل از 2 نماینده وزارت کشاورزی، 2 نفر نماینده جهاد کشاورزی، 1 نفر حاکم شرع، 1 نفر نماینده وزارت کشور و 2 نفر از اهالی متعهد محل شهر و روستا و شورای محل است که بعداً در سال 1370 با سازمان امور اراضی ادغام گردیده می باشد که با لحاظ قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن مصوب 30/9/1356 نسبت به تشخیص موات بودن و ابطال اسناد مالک و اخذ سند مالکیت به نام دولت اقدام می نماید.

چنانچه مالک یا معترضی نیز مدعی مالکیت اراضی مذکور و عدم موات بودن آن گردد نیز می بایست سابقه عمران و احیاء و آبادی زمین متنازع فیه را قبل از تاریخ  30/9/1365 ( تاریخ تصویب قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن) در مرجع یاد شده اثبات نماید. آراء صادره از مرجع اخیر الذکر قابل اعتراض در دادگاه حقوقی محل و سپس دادگاه تجدید نظر استان خواهد بود.

تعریف زمین دایر:

زمین دایر زمینی است که سابقه عمران و احیاء و آبادی داشته و از گذشته ها با دخل و تصرف انسان ایجاد کشت و زرع و بنا و اشجار زمین مورد نظر را تصرف و از آن بهره مند گردیده است، و هم اکنون نیز این تصرف و بهره مندی استمرار دارد.

تعریف اراضی ملی :

زمین‌هایی که هنوز بدون دخالت انسان فرم ابتدایی و طبیعی خود را حفظ کرده‌اند، در شمار زمین‌های ملی قرار می‌گیرند. اما به محض آنکه روی زمینی فعالیت‌های کشاورزی و غیره صورت گرفته باشد، به آن زمین در اصطلاح زمین احیا شده گفته می‌شود.

✔توجه داشته باشید که طبق مصوبه‌ی سال ۱۳۴۱ (قانون ملی شدن جنگل‌های کشور)، سابقه‌ی احیا زمین ملاک تشخیص است و سند مالکیت بدون احیا فاقد اعتبار خواهد بود.

✔به این معنا که اگر پیش از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها، زمینی احیا شده باشد در شمار اراضی ملی قرار نخواهد گرفت.

✔زمانی که زمینی پس از تشخیص و طی مراحل در شمار اراضی ملی قرار بگیرد، این انتقاد طبق  قانون آگهی خواهد شد و مدت زمانی به عنوان مهلت اعتراض برای شخص ثالث در نظر گرفته می شود .

زمین هایی که هنوز هم بدون هیچ گونه دخالتی از سوی انسان ها، شکل طبیعی و ابتدایی خود را حفظ کرده اند، در زمره زمین های ملی به حساب می آیند. اما به محض این که روی زمینی فعالیت‌های کشاورزی و غیره صورت گرفته باشد، در اصطلاح به آن زمین زمین احیا شده می گویند.

اراضی ملی که در بیرون از منطقه شهری واقع شده باشند، به اداره منابع طبیعی تعلق دارد و آن هایی که در فضای داخل شهری واقع شده اند وابسته به سازمان مسکن و شهرسازی می باشند.

همچنین باید توجه داشته باشید که بر اساس مصوبه سال ۱۳۴۱ که بر اساس مصوبه قانون ملی شدن جنگل های کشور بود، سابقه‌ی احیا زمین ملاک تشخیص می باشد و سند مالکیت بدون احیا هیچ گونه اعتباری ندارد.

این در واقع به این معنی است که اگر قبل از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها، زمینی احیا شده باشد در شمار اراضی ملی قرار نمی گیرد.

وقتی که زمینی بعد از شناسایی و تشخیص و طی مراحل جز زمین های ملی قرار می گیرد، بر اساس قانون آگهی می شود و مدت زمان مشخص برای فرد ثالث در نظر گرفته می شود.

همچنین بهتر است بدانید که تشخیص اراضی ملی فقط به وسیله کمیسیون ماده ۵۶ منابع طبیعی ممکن است.

در حالتی که زمینی بر اساس این ماده کمیسیون جز اراضی ملی به حساب آید، آن زمین یا ملک از اختیار فرد خارج می شود و جزء املاک دولتی به حساب می آید.

برای اعتراض به این رای باید به کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی مراجعه نمود و در حالتی که در این مرحله اختلاف باقی بماند و حل نشود، دادگستری به عنوان محل  اصلح برای رفع اختلاف نهایی شناخته می شود.

در این زمینه، کارشناس های رسمی دادگستری این صلاحیت را دارند که زمین های ملی را از زمین های احیا شده تشخیص دهند.

تعریف اراضی جنگلی:

به جنگل تکامل نیافته‌ای اطلاق می‌شودکه به یکی از اشکال زیر باشد: 1)تعداد کنده درخت یا نهال یا بوته جنگلی در هر هکتارآن جداگانه یا مجموعاً از یکصد عددتجاوز‌نکند.2) درختان‌ جنگلی به‌صورت پراکنده موجود باشد به نحوی که حجم آن در هر هکتار در شمال ایران (از حوزه آستارا تا حوزه گلیداغی) کم‌تر از پنجاه متر مکعب و در سایر نقاط ایران کم‌تر از بیست متر مکعب باشد. اگر در اراضی (بند ۲) درخت شمشاد وجود داشته باشد و حجم درختان آن بیش از سی متر مکعب در هکتار باشد جنگل شمشاد محسوب می‌گردد.

بند ز ماده ۱ از قانون نحوه واگذاری و احیا اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۵/۶/۱۳۵۸ شورای انقلاب.

 تعریف اراضی خالصه:

منظور از اراضی خالصه مذكور در ماده 1 اعم است از اراضی قراء خالصه دولتی كه فعلاً موجود است یا از زمین‌های بایری كه در اثر عملیات عمرانی و سدبندی و غیره از طرف دولت دایر و برای زراعت آماده خواهد شد یا اراضی یا قرایی كه از طرف دولت در اختیار وزارت كشاورزی گذارده می‌شود با رعایت قانون فروش خالصجات. تبصره 2 ماده 1 از قانون راجع به واگذاری زمین به تحصیل‌كرده‌های كشاورزی مصوب 22/10/1338.

تعریف اراضی آبی:

‌قانون مربوط به اصلاحات اراضی مصوب 24 اسفند ماه 1338:

زمینی است که زراعت آن از آب دائمی رود یا استخر یا قنات یا چشمه یا چاه و امثال آن آبیاری می‌شود.

همچنین بخوانید:

قسمت اول دسته بندی انواع اراضی