به قلم دکتر سید محمود گل حسینی وکیل پایه یک دادگستری تهران (مشاهده پروفایل)

دادگاه تجدید نظر چیست؟

دادگاه تجدید نظر مرجعی است که برای بازنگری و بازبینی آراء صادر شده توسط دادگاه‌های بدوی (نخستین)، طبق قانون در نظر گرفته شده است. هدف و فلسفه تاسیس آن این است که حقی از اصحاب دعوی در بازنگری مجدد ضایع نشود.

اعتراض به رای صادره از دادگاه بدوی و درخواست رسیدگی مجدد به تمام یا بخشی از آن را تجدید نظرخواهی می‌گویند.

اعتراض به رای دادگاه‌های بدوی غالبا به دو صورت انجام می‌گیرد:

‍الف) اعتراض به آراء دادگاه بدوی که در غالب رای حقوقی صادر می‌شود.

ب) اعتراض به رای دادگاه بدوی که به صورت رای احکام کیفری صادر می‌شود.

لازم به ذکر است که آرای شورای حل اختلاف نیز قابل تجدید نظر خواهی است، و مرجع تجدید نظر آرا شورای حل اختلاف هر شهرستان، دادگاه عمومی آن شهرستان می‌باشد.

با وجود آنکه روند دادرسی در دنیای مدرن، دستخوش تغییرات مهمی قرار گرفته است با این حال، امکان بروز خطا در رای دادگاه منتفی نیست به همین دلیل، قانونگذاران با در نظر گرفتن شرایطی، امکان اعتراض به رای دادگاه ها را فراهم آورده اند تا استلزامات تحقق دادرسی عادلانه بیش از پیش فراهم گردد. تجدید نظر خواهی یکی از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه محسوب می‌شود.

افزایش احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر بسیار با اهمیت است به این دلیل که ممکن است آخرین اقدام ممکن و واپسین تلاش موثر برای رفع آثار محکومیت و ممانعت از ضایع شدن حقوق محکوم له به حساب آید.

تجدید نظر خواهی چه فرایندی است؟

قانون آیین دادرسی مدنی، امکان اعتراض به رای دادگاه ها را به دو روش عادی( واخواهی، تجدید نظر خواهی) و فوق العاده (فرجام خواهی،اعاده دارسی، اعتراض ثالث)، پیش بینی نموده است.

تجدید نظر خواهی، به مجموعه روندها و فرایندهایی گفته می‌شود که در آن با بررسی مجدد مسیر منجر به صدور حکم دادگاه بدوی، راجع به امکان تغییر رای در دادگاه تجدید نظر، تصمیم‌ گیری می‌شود.

تجدید نظر خواه موظف است در مهلت مقرر، با مراجعه به دادگاه صادر کننده رای و ارائه دادخواست، روند تجدید نظر خواهی را به جریان بیاندازد. توجه شود که شاکی(خواهان) و متشاکی(خوانده) و مدعی العموم ( دادستان ) در صورتی که استنباط کنند رای به ضررشان صادر شده، می‌توانند درخواست تجدید نظر دهند.

مطابق ماده 236 قانون آئین دادرسی کیفری، برای شهروندان ساکن درون کشور حداکثر20روز و برای ایرانیان مقیم خارج از کشور دوماه پس از تاریخ ابلاغ رای دادگاه بدوی، امکان ارائه درخواست تجدید نظر وجود دارد.

به طور کلی تجدید نظر شامل دو اثر تعلیقی و انتقالی می‌باشد.

اثر تعلیقی به این معناست که اولا آرای قابل تجدید نظر تا پایان مدت قانونی اعتراض، قابل اجرا نیستند و ثانیا تا معلوم شدن نتیجه دادگاه تجدید نظر، رای نباید اجرایی شود.

منظور از اثر انتقالی این است که طی فرایند تجدید نظر خواهی اختلاف از دادگاه بدوی به دادگاه تجدید نظر منتقل می‌گردد.

لازم به ذکر است که دادگاه تجدید نظر به آنچه که مورد تجدید نظر خواهی قرار گرفته است، می‌پردازد.

همان طور که توضیح داده شد، با وجود قطعی بودن رای صادره از دادگاه، احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر، در چارچوب تعیین شده در قانون و با وجود دلایل موجه و کافی امکان پذیر است.

در دادخواست تجدید نظر لازم است موارد ذیل ذکر شوند.

نام و نام خانوادگی، محل سکونت و دیگر مشخصات شخصی تجدید نظر خواه به همراه مشخصات وکیل.

نام و نام خانوادگی، نشانی محل سکونت و مشخصات دیگر تجدید نظر خوانده.

رای( اعم از حکم یا قرار) مورد نظر که برایش درخواست تجدید نظر شده است.

دادگاه صادر کننده رای

تاریخ ابلاغ رای

دلایل تجدید نظر خواهی

با توجه به اینکه ذکر دلایل تجدید نظر خواهی، اهمیت قابل توجهی برای دادگاه تجدید نظر دارند  در صورت تنظیم یک دادخواست مستدل و قوی، احتمال تغییر رای در دادگاه تجدید نظر افزایش قابل توجهی خواهد یافت؛ از سوی دیگر نباید فراموش نمود که با توجه به پیچیدگی های ذاتی مربوط به تهیه دادخواست، ضرورت دارد که برای انجام چنین اموری از وکلای با تجربه مشورت گرفته شود، زیرا تجدید نظر خواهی در اکثر پرونده ها، آخرین تلاش موثر برای تغییر حکم می‌باشد.