به قلم دکتر سید محمود گل حسینی وکیل پایه یک دادگستری تهران (مشاهده پروفایل)

دادگاه اطفال و نوجوانان به جرائمی رسیدگی می کند که:

توسط اطفال انجام گرفته باشد؛ طفل به کسی گفته می شود که  به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد که در پسران ۱۵ سال تمام قمری و در دختران ۹ سال تمام قمری سن بلوغ به حساب می آید.

توسط اشخاص زیر ۱۸ سال شمسی انجام شده باشد یا همان نوجوانان، این دست افراد هم جرائم آن ها در دادگاه اطفال رسیدگی می شود.

الا در یک استثنا:

اگر فردی بالغ باشد اما زیر ۱۸ سال باشد و یکی از جرائمی را انجام دهد که در صلاحیت دادگاه کیفری ۱ یا دادگاه انقلاب است به جرائم این کودکان و نوجوانان در دادگاه کیفری ۱ ویژه رسیدگی به جرائم نوجوانان رسیدگی می شود.

با این توضیح که اگر چه در دادگاه کیفری ۱ و شعبه ویژه آن رسیدگی می شود؛ اما امتیازات دادگاه اطفال در آن رعایت می شود.

رسیدن نوجوان به بیشتر از ۱۸ سال در دادگاه

نکته ای که باید مد نظر قرارداد ، مقصود  قانون گذار ۱۸ سال تمام بوده و باید دقت کرد کسی که ۱۸ سال و ۱۰ ماه هم سن داشته باشد مشمول نوجوان قرار می گیرد و در این دادگاه جرم وی رسیدگی می شود.

حال فرض کنیم که نوجوان در زیر ۱۸ سالگی مرتکب جرمی می شود اما وقتی که رسیدگی دادگاه به جرم وی شروع می شود، سن وی از سن مزبور بیشتر می شود،

باید گفت با توجه به آن که وی در سن زیر ۱۸ سالگی مرتکب جرم شده است حتی در زمان و حین رسیدگی از این سن تجاوز کند باز هم رسیدگی در همان دادگاه اطفال ادامه میابد.

حال در فرضی دیگر اگر وی در سن زیر ۱۸ سال تمام مرتکب جرم شود اما بر خلاف مورد قبل، قبل از شروع رسیدگی از سن مزبور تجاوز کند در این حالت باید گفت که رسیدگی به جرم وی حسب مورد در دادگاه کیفری صالح یک یا کیفری دو یا انقلاب رسیدگی می شود، ولی از امتیازات دادگاه اطفال بهره مند خواهد شد.

ریاست دادگاه اطفال و نوجوانان

طبق ماده ۴۰۸: رئیس دادگستری یا رئیس کل دادگاه های شهرستان مرکز استان هر حوزه حسب مورد ریاست دادگاه های اطفال و نوجوانان را نیز برعهده دارد.

ماده ۴۰۹: قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان را رئیس قوه قضاییه از بین قضاتی که حداقل پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند و شایستگی آنان را برای این امر با رعایت سن و جهات دیگر از قبیل تاهل، گذراندن دوره آموزشی و ترجیحاً داشتن فرزند محرز بداند، انتخاب می‌ کند.

شرایط مشاور در دادگاه اطفال

ماده ۴۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری این گونه مقرر می دارد: مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان از بین متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، جرم شناسی، مددکاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسائل روانشناختی و تربیتی کودکان و نوجوانان اعم از شاغل و بازنشسته انتخاب می‌ شوند.

این دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی به افراد مرتبط با طفل یا نوجوان ابلاغ می کند مانند والدین و یا سرپرست قانونی، وکیل و دادستان و شاکی البته ابلاغ به این افراد در صورتی است که سن فرد در زمان رسیدگی زیر ۱۸ سال باشد اما اگر در زمان رسیدگی از ۱۸ سال تمام تجاوز کند وقت دادرسی تنها به متهم یا وکیل او ابلاغ می شود.

در دادگاه اطفال چه کسانی حضور دارند؟

طبق ماده ۴۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری: در دادگاه اطفال و نوجوانان، والدین، اولیاء یا سرپرست طفل و نوجوان، وکیل مدافع، شاکی، اشخاصی که نظر آنان در تحقیقات مقدماتی جلب شده، شهود، مطلعان و مددکار اجتماعی سازمان بهزیستی حاضر می‌ شوند.

حضور اشخاص دیگر در جلسه رسیدگی با موافقت دادگاه بلامانع است.

داشتن الزامی وکیل در دادگاه اطفال

در جرائمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک است که در بالا به آن در قالب ماده ۳۰۲ اشاره کردیم و یا جرائمی که مجازات آن پرداخت دیه یا ارش بیش از یک پنجم دیه کامل است و جرائم تعزیری درجه ۱ تا۶ گرفتن وکیل الزامی است و اگر ولی یا سرپرست قانونی وکیل تعیین نکند، دادگاه برای وکیل تسخیری معرفی می کند.

تعداد قاضی رسیدگی کننده در دادگاه اطفال

قاضی در دادگاه اطفال به صورت واحد است. و به عبارتی در دادگاه اطفال وحدت قاضی حکم فرماست و یک مشاور هم حضور دارد که در رای قاضی تاثیری ندارد و صرفا جنبه مشورتی دارد.