توسط 
بررسی نحله زوجه و چگونگی تعلق آن به زوج
نحله :
نحله در لغت کابین زن دادن بی عوضی و بی طلبی ( علی اکبر دهخدا- لغت نامه دهخدا) عطیه ، بخشش( محمد معین – فرهنگ لغت معین) و خداوند در آیه ۴ سوره مبارکه نسا در خصوص نحله فرمودند که نحله به‌عنوان هدیه‌ای برای زن است. نحله همچون مهریه، نفقه، اجرت المثل از جمله حقوق مالی است، که قانون‌گذار برای حمایت از زنان پیش‌بینی کرده است. مهریه و نفقه را چه در دوران زندگی زناشویی و چه در هنگام طلاق و جدایی می‌توان مطالبه کرد، اما برای دریافت نحله و اجرت المثل حتماً باید ذیل دادخواست طلاق آن را درخواست کرد و پولی است که دادگاه در زمانی که زوج قصد طلاق زوجه را دارد و زوجه مهریه پاینی را تعیین نموده است مانند آنکه یک سکه یا 14 سکه و یا با توجه به مدت زندگی، مستحق اجرت المثل نشده یا بسیار کم می باشد،تعیین نموده و زوج را به پرداخت آن به همسرش ملزم می نماید،که البته تعیین این مبلغ به عوامل مختلفی چون میزان تحصیلات،شان خانوادگی،شغل همسر،مدت زندگی زناشویی و … زوجه بستگی دارد.
که یکی از روش‌هایی که شرع( قانون و فقه) برای حمایت از زنان در نظر گرفته است، پرداخت حقوق مالی زن در صورت جدایی و یا حتی در طول زندگی و پس از مطالبه آن از جانب زوجه ( زن ) است و هدف این است که رها کردن زن در ورطه دشواری های اقتصادی و مشکلات مالی می‌تواند آثار و تبعات سوء زیادی را برای اجتماع به همراه داشته باشد. از طرف دیگر، بر طبق قوانین دینی زن هیچ‌گونه وظیفه‌ای برای رسیدگی به امور خانه نداشته و می‌تواند به ازای فعالیت‌های انجام‌شده هزینه‌ای را دریافت نماید.
بررسی تفاوت نحله با اجرت المثل ایام زوجیت:
اجرت‌المثل: به معنای پرداختن اجرت کار‌هایی است که زن در خانه شوهر انجام داده است. درحالیکه موظف به انجام آن کار‌ها نبود، براساس یک قاعده کلی عمل انسان محترم و مستحق اجرت است؛بنابراین کسی که کاری را برای دیگری انجام می‌دهد، مستحق اجرت است، مگر اینکه قصد تبرع (مجانی بودن) داشته باشد. در این موارد شوهر موظف به پرداخت اجرت‌المثل این کار‌ها است. این اجرت به حکم قانون و متناسب با کار‌هایی است که زن در خانه انجام داده است و پرداخت آن ارتباطی با دارایی شوهر ندارد و در هر صورت باید پرداخت شود. ( ماده 336و تبصره ماده مذکور قانون مدنی)
شباهت : در خصوص شباهت‌های موجود؛
- از حقوق مالی هستند؛
- در خواست طلاق نباید از سوی زن باشد، بلکه از سوی مرد
- اگر زن به هر دلیلی قصد جدایی داشته باشد، دادگاه حکم به دریافت نحله و یا اجرت المثل نخواهد داد.
تفاوت : اجرت‌المثل درواقع حق‌الزحمه کار‌هایی است که زن در منزل شوهرش انجام داده است؛ اما وظیفه‌ای در خصوص انجام آن‌ها نداشته است. در این حالت زن مستحق دریافت اجرت‌المثل است، مگر آنکه قصد انجام رایگان آن کار‌ها را داشته باشد که اثبات این موضوع بر عهده شوهر است. درحالیکه نحله بخششی از جانب شوهر بود و لازم نیست حتماً زن بابت دریافت آن کاری انجام داده باشد.
نکته: اجرت المثل زن برای فعالیت‌هایی که در طول زندگی مشترک به دستور شوهر و به قصد عدم تبرع (مجانی) انجام داده است، مستحق دریافت وجهی تحت عنوان اجرت المثل خواهد بود، اما اگر نتواند در دادگاه ثابت نماید که این امور به دستور شوهر بوده و یا قصد عدم تبرع نداشته است، دادگاه از باب بخشش، مبلغی را تحت عنوان نحله برای او در نظر میگیرد.
پس، در اجرت المثل و نحله طلاق نباید از سوی زن درخواست طلاق شده باشد. اگر زن به هر دلیلی قصد جدایی داشته باشد، دادگاه حکم به دریافت نحله و یا اجرت المثل نخواهد داد.
و در صورتی که مرد نیز درخواست طلاق کرده باشد، اما دلیل او برای طلاق سوء رفتار و سوء معاشرت باشد و بتواند آن را در دادگاه ثابت کند، باز هم نحله و اجرت‌المثلی به زن پرداخت نخواهد شد.
مستند قانونی تعلق نحله به زوجه:
ماده‌ای که زن را مستحق دریافت نحله می‌کند، بند ب تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب ۲۱/۱۲/۱۳۷۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام است، هرچند که در سال 1391 قانون حمایت خانواده قوانین مرتبط را فسخ کرده است، اما این ماده همچنان معتبر است، در تبصره یادشده آمده است که:« … با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کار‌هایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌نماید.»
پرداخت نحله طبق نظر دادگاه بر عهده مرد بوده و نمی‌توان از آن سرپیچی کرد. بر طبق دین مقدس اسلام، زن تنها وظیفه تمکین از شوهر و تربیت فرزندان را دارد و هیچ‌گونه وظیفه‌ای در قبال امور خانه و حتی شیر دادن به فرزندان ندارد.
به همین دلیل نیز در صورتی که مردی بخواهد همسر شرعی و قانونی خود را طلاق دهد، زن می‌تواند دستمزد تمامی فعالیت‌های انجام‌شده را دریافت کند.
دادگاه‌ها نمی‌توانند هم حکم به دریافت نحله و هم اجرت المثل صادر کنند. زن تنها مستحق یکی از حقوق مالی ذکرشده می‌باشد. به همین دلیل در صورتی که حکم به پرداخت نحله داده شود، دریافت اجرت المثل به خودی خود منتفی خواهد شد.
نحوه دریافت نحله:
زوجه می‌تواند دادخواست دریافت نحله و یا اجرت المثل را به دادگاه محل زندگی مشترک ارائه دهد. پس از ارائه دادخواست، دادگاه زمانی را برای تشکیل جلسه تعیین کرده و طرفین را دعوت می‌کند.در صورتی که زن بتواند ثابت کند که همسرش، او را مجبور به انجام کار‌هایی کرده است که از وظایف شرعی او خارج بوده، مستحق دریافت نحله خواهد بود.
در قانون اصل بر این است هر کاری، با اجرت همراه می‌باشد و مجانی بودن امور باید اثبات شود. به همین دلیل زنان نیز مستحق دریانفقه،اجرت المثل و نحله،از موارد حقوق مالی زنان می باشد که پرداخت آن برعهده زوج است.البته هر کدام تعاریف و شرایط خود را برای مطالبه دارند که همین امر سبب تفاوت هایی در زمان ارائه دادخواست و همچنین علت آن می شود.
در نتیجه می توان چنین گفت که دریافت نفقه با درخواست مستقیم زوجه همراه می باشد اما اجرت المثل را در زمان طلاق دادگاه مکلف به بررسی و تعیین آن بوده و نحله هم در صورتی که اجحافی در حق زوجه با توجه به شرایط،صورت گرفته باشد تعیین می شود که آن هم باید با درخواست مستقیم زوجه باشد .فت اجرت کار‌هایی هستند که انجام می‌دهند.
پرداخت نحله فقط در صورتی به زن تعلق میگیرد که مرد بدون دلیل موجه، زندگی زناشویی را ترک کرده و یا بخواهد همسر خود را طلاق دهد. ( بنظر تاسیسی حقوقی در راستای حمایت همه‌جانبه از حقوق زنان است.) که هم در دین مبین اسلام و هم در قوانین مختلف، به رعایت شان زن توجه شده است.
نظرات