بررسی ماهیت لیست اموال قابل توقیف برای مهریه و استرداد جهزیه در نظام حقوقی ایران

لیست اموال قابل توقیف برای مهریه شامل تمامی اموال منقول و غیر منقول از جمله، زمین، خانه، اتومبیل، سهام، سپرده بانکی و مطالبات زوج از اشخاص ثالث می باشد. اموال نام برده شده در ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی از جمله خط تلفن همراه، مسکن مورد نیاز زوج، ابزار کار و ودیعه ای که زوج بابت عقد اجاره به موجر پرداخته، اموال غیر قابل توقیف بابت مهریه می باشند.

به مجرد عقد نکاح، زن مالک مهریه شده و می تواند هر تصرفی را که بخواهد در آن مهریه انجام دهد. از جمله اینکه به محض وقوع عقد نکاح، زن می تواند تمام مهریه خود را از شوهر مطالبه کرده، ولو اینکه نزدیکی میان آن ها انجام نگرفته و زن هنوز به خانه شوهر نرفته باشد.

– راه های توقیف اموال برای دریافت مهریه:

با توجه به بخشنامه ریاست قوه قضاییه که با استناد به ماده 113 قانون برنامه سوم توسعه مورد تصویب قرار گرفته و به دادگاه خانواده و سایر مراجع مربوطه ابلاغ گردیده، توقیف اموال برای دریافت مهریه ضرورتا باید طبق مراحل زیر انجام گرفته و ترتیب راه های مطالبه مهریه شامل موارد زیر می باشد:

الف -توقیف اموال برای دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت:

در مرحله نخست، برای توقیف اموال برای دریافت مهریه باید از طریق اجرای ثبت اقدام نمود. با این توضیح که، متقاضی توقیف اموال برای دریافت مهریه باید ابتدا به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آنجا منعقد و ثبت گردیده مراجعه نموده و درخواست صدور اجراییه نماید.

دفترخانه ازدواج، یک نسخه از درخواست توقیف اموال را برای زوج ارسال کرد و سپس زوجه را به اداره ثبت مربوطه جهت تشکیل پرونده هدایت می کند. با ثبت درخواست توقیف اموال برای دریافت مهریه در اجرای ثبت، یک نسخه از درخواست به زوج ابلاغ گردیده و پس از بازگشت نتیجه ابلاغ ، عملیات اجرای ثبت جهت توقیف اموال زوج آغاز می شود.

نکته ای که در رابطه با توقیف اموال برای دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت وجود دارد، آن است که به دلیل اینکه در جریان روند توقیف اموال از طریق اجرای ثبت، حداقل دو مرتبه اخطار برای زوج ارسال گردیده و در فاصله وصول اخطار به زوج تا شروع عملیات توقیف، زوج این امکان را دارد تا اموال خود را به دیگری منتقل نماید، در عمل بسیار کم اتفاق می افتد تا در چنین شرایطی زن موفق به توقیف اموال برای دریافت مهریه گردد.

ب -توقیف اموال برای دریافت مهریه از طریق اجرای دادگاه:

توقیف اموال برای دریافت مهریه از طریق اجرای دادگاه و مطالبه مهریه از طریق دادگاه، تنها زمانی امکان پذیر می باشد که روند توقیف اموال از طریق اجرای ثبت به پایان رسیده و مالی از شوهر برای توقبف پیدا نشود. در این صورت، زوجه می تواند با اخذ گواهی مربوطه از اداره ثبت، برای وصول مهریه از طریق اجرای دادگاه اقدام نماید.

البته از آنجا که در مرحله توقیف اموال برای دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت، مالی از شوهر پیدا نشده، در عمل بعید است که در این مرحله مالی از شوهر برای توقیف پیدا شود. در چنین وضعیتی، زوجه چاره ای نداشته جز اینکه حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه را اخذ نموده و سپس برای اجرای حکم مهریه و حبس زوج اقدام نماید، البته در صورتی که شوهر نیز برای دادخواست اعسار اقدام نکرده یا درخواست اعسار وی رد شود.

به طور کلی، تمامی اموال منقول و اموال غیر منقول را می توان بابت مهریه توقیف کرد البته ، اموال قابل توقیف بابت دریافت مهریه نباید در دسته اموال غیر قابل توقیف باشند وگرنه این امکان برای شوهر وجود داشته تا به توقیف آنها اعتراض کند و از آنها رفع توقیف نماید .

– اموال قابل توقیف بابت مهریه :

الف ) آپارتمان، زمین، مغازه، و به طور کلی هر نوع ملک و مال غیر منقول،

ب ) خودرو یا هر نوع وسیله نقلیه،

پ ) کلیه حسابها و سپرده های بانکی ،

ت ) سهام شرکتها و اوراق بهادرار ،

ث ) اموال موجود نزد شخص ثالث متعلق به بدهکار.

نکته : در حال حاضر به موجب بخشنامه قوه قضایی امکان مطالبه مهریه از طریق دادگاه در بسیاری از شهرها ابتداء وجود ندارد و متقاضی مهریه باید از دفترخانه ازدواج درخواست صدور اجرائیه کند و در اداره اجرای ثبت درخواست خود را پیگیری نموده و شوهر را ممنوع الخروج نموده یا اموال وی را توقیف کند.

نکته : که باید در رابطه با لیست اموال قابل توقیف بابت مهریه به آن توجه نمود آن است که توقیف خانه و آپارتمان بابت مهریه در صورتی امکان پذیر می باشد که آن خانه یا آپارتمان جزء اموال غیر قابل توقیف یا مستثنیات دین نباشد. هم چنین در صورتی که اتومبیل، تاکسی بوده و وسیله امرار معاش شوهر باشد، قابل توقیف نخواهد بود.

اموال غیر قابل توقیف بابت مهریه در حقوق کشور ما و قوانین مربوط، تحت عنوان مسستثنیات دین مطرح شده و احکام مربوط به آن ها بیان گردیده است. آخرین قانونی که در مورد اموال غیر قابل توقیف به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می باشد. با توجه به ماده 24 این قانون، لیست اموال غیر قابل توقیف بابت مهریه یا مستثنیات دین عبارتند از:

الف – منزل مسکونی اعم از خانه یا آپارتمان در حدی که در شان زوج باشد.

ب – لوازم زندگی و اثاثیه مورد نیاز زندگی زوج وافرادی که تحت تکفل وی می باشند.

پ – مواد غذایی موجود در منزل زوج که مورد نیاز او و افراد تحت تکفل وی بوده برای مدتی که این مواد غذایی عرفا ذخیره می شود.

ت – کتاب ها و ابزار علمی و تحقیقاتی متعلق به شوهر.

ث – وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان در صورتی که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفل آن اشخاص ضروری و مورد نیاز باشد.

ج – خط تلفن همراه.

چ – ودیعه ای که ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، در صورتی که شوهر مستاجر باشد، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن ودیعه، با عسر و حرج برای شوهر همراه بوده و آپارتمان یا خانه مورد اجاره، مورد نیاز زوج بوده و بالاتر از شان او نباشد.