توسط 
بررسی ماهیت صحنه جرم و موارد صدور دستور آن در نظام حقوق کیفری ایران (قسمت اول)
– تعریف صحنه ی جرم:
هر جرمی چه در فضای مجازی و چه حقیقی اتفاق می افتد،در وهله اول دستور بررسی صحنه جرم صادر می شود که لازمه ی آن این است که صحنه جرم تا رسیدن افراد واجد صلاحیت برای بررسی توسط نیروهای مربوطه حفظ شود. صحنه جرم مطابق با ماده 1 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم مصوب 1396، به محلي اطلاق می شود كه مرتكب جرم رفتار مجرمانه خود را در آنجا انجام داده است.
– حفظ صحنه جرم:
منظور از حفظ صحنه جرم در فضای حقیقی عبارت است از كليه اقدامات و تدابير حفاظتي که براي حفظ آثار، علايم و دلايل جرم و جلوگيري از امحاء آنها و يا تغيير و اضافه نمودن آثاري به صحنه جرم با روش‌هايي از قبيل محصور كردن، گماردن مأموران محافظ و ممانعت از تردد اشخاص غير مجاز و يا حيوانات انجام می گیرد.
( ماده 2 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم)
– حفظ صحنه جرم در محیط مجازی نیز می تواند صورت پذیرد:
ماده 11 آیین نامه جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی مصوب 1393 :«مقام قضایی در جریان تحقیق و فرآیند رسیدگی می تواند دستور حفاظت هر نوع داده رایانه ای ذخیره شده را از جمله داده های رمزنگاری شده، حذف، پنهان، فشرده یا پنهان نگاری شده و یا داده هایی که نوع و نام آنها موقتاً تغییر یافته و یا داده هایی که برای بررسی آنها نیاز به سخت افزار مخصوصی می باشد، صادر نماید.»
– حفظ صحنه جرم در فضای حقیقی:
تبصره 2 ماده 2 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم : «حفظ صحنه جرم حسب مورد برعهده ضابطان محل وقوع جرم و ساير اشخاصي است كه در قوانين پيش بيني گرديده است…»
– حفظ صحنه جرم و وظایف ضابطان:
حفظ صحنه جرم و جلوگیری از ورود و خروج افراد در جرایم منجر به سلب حیات ( ماده 133 آیین دادرسی کیفری) و یا در هر موردی که بازپرس صلاح بداند ( ماده 144 قانون آیین دادرسی کیفری)ماده 7 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم : ضابطان عام و حسب مورد ضابطان خاص به محض اطلاع از وقوع جرم در جرايم غير مشهود، مراتب را به دادستان، پزشكي قانوني، پليس آگاهي و تشخيص هويت اطلاع داده و نسبت به محصور كردن و حفظ صحنه جرم اقدام مي كنند.حفاظت از ادله وقوع جرم د رمواردی که غیر قابل انتقال هستند ( ماده 135 قانون آیین دادرسی کیفری)ارائه تحقیقاتی که در صحنه جرم انجام شده است به مقام قضایی و انجام دستورات وی وفق ماده 17 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم.
نکته:
صدور دستور حفظ داده های رایانه ای ذخیره شده در شرایط فوری، نظیر خطر آسیب دیدن یا تغییر یا از بین رفتن داده ها مطابق با ماده 34 جرایم رایانه ایی مصوب 1384
– بررسی صحنه جرم :
وفق ماده 4 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم :« بررسي صحنه جرم عبارت است از مجموعه اقدامات فني، علمي و قضايي در صحنه جرم براي كشف و شناسايي، بررسي اوليه، مستندسازي از قبيل يادداشت برداري، تصويربرداري، عكس برداري و تهيه كروكي، جمع آوري، بسته بندي، برچسب و شماره گذاري دلايل و مدارك جرم و ساير اقدامات تخصصي لازم نظير انگشت نگاري، قالبگيري، چهره نگاري، گرفتن نمونه هاي زيستي بزه ديده و يا اشخاص مظنون و متهم و نمونه هاي غيرزيستي يافت شده در صحنه به منظور كشف جرم »
– گروه بررسی صحنه جرم و وظایف هر کدام:
ماده 130 آیین دادرسی کیفری گروه بررسی جرم را پزشک قانونی، کارشناسان بررسی صحنه جرم و تشخیص هویت، کارآگاهان نیروی انتظامی و عنداللزوم سایر کارشناسان می داند و ماده 6 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم و تبصره هایش مصادیق بیشتری از این افراد را نام می برد،ماده 6 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرم: « گروه بررسي صحنه جرم متشكل از اشخاص مسؤول و متخصصي است كه وظيفه قانوني و فني بررسي و مستندسازي صحنه جرم را به عهده دارند، شامل : پزشك قانوني (در موارد قتل، خودكشي، مرگ مشكوك، ضرب و جرح و ساير موارد):
الف – وظایف پزشک قانونی:
در ماده 15 آيين نامه اجرايي حدود اختيارات، شرح وظايف و چگونگي بررسي صحنه جرمگردآوری شده است:
1- حضور در صحنه جرم به دستور بازپرس،
2- معاينه اوليه شخص براي بررسي علايم حياتي يا تأييد مرگ،
3 – معاينه ظاهري جسد و در صورت نياز نمونه برداري،
4 – تخمين زمان وقوع مرگ،
5 – تعيين تقدم و تأخر زمان فوت يا ساير صدمات بدني اشخاص،
6 – تفكيك جراحات و صدمات قبل و پس از مرگ،
7 – مطابقت آلات و ادوات مكشوفه با جراحات و صدمات موجود در بدن قرباني،
8 -كمك به بازسازي صحنه جرم در صورت لزوم،
9 – نظارت بر نحوه انتقال جسد،
10 – در صورت اقتضاء، جمع آوري نمونه هاي زيستي و غیرزیستی به جامانده روي قرباني يا متهم،
11 – جمع آوري ساير ادله اي كه در تعيين علت و نحوه فوت موثر باشد.
همچنین بیشتر بخوانید :
بررسی ماهیت صحنه جرم و موارد صدور دستور آن در نظام حقوق کیفری ایران (قسمت دوم)
نظرات