بطلان نکاح

بطلان نکاح یا به عبارتی ادعای باطل بودن عقد ازدواج صورت گرفته  (حسب مورد در ازدواج دائم و موقت) یکی از دعاوی است که قابل طرح و رسیدگی در دادگاه خانواده توسط وکیل خانواده است. یکی از زوجین که مدعی است ازدواج محقق شده (دایم یا موقت) به جهتی از جهات قانونی و یا شرعی باطل است میتواند با طرح دعوای بطلان ازدواج، از دادگاه خانواده درخواست بطلان نکاح نمایند و ازدواج صورت گرفته را باطل اعلام نماید.

گروه حقوقی وکیل تیک افتخار دارد، با بهره گیری از وکلای متخصص،حاذق ، مجرب و با سابقه فعالیت متمادی و مستمر و قبول وکالت در پرونده های متعدد حقوقی، یاری گر مراجعین در حل مشکلات حقوقی و ارائه دهنده مشاوره تخصصی و قبول وکالت در موضوعات گوناگون حقوقی باشد.

موارد بطلان نکاح

دعوای بطلان نکاح ممکن است به جهات مختلفی مطرح شود که این جهات و دلایل طرح دعوای بطلان عقد نکاح را میتوان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد که عبارتند از : الف) عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد نکاح اعم از دائم و موقت ب) وجود موانع قانونی پیش بینی شده در عقد نکاح ج) وجود شرط مبطل ضمن عقد نکاح .

عدم رعایت شرایط اساسی عقد نکاح دائم و ازدواج موقت

به مانند تمامی عقود ،عقد نکاح نیز دارای شرایط اساسی و صحت تشکیل این عقد میباشد و در صورت فقدان یکی از این شرایط، میتوان عقد نکاح منعقد شده را باطل دانست و در خواست اعلام بطلان آن را نمود، از جمله اینکه:

یک پیشنهاد و یک قبول برای ازدواج بایستی وجود داشته باشد که این امر از طریق خواندن خطبه یا صیغه عقد محقق میشود، لذا خواندن صیغه عقد چه در نکاح دائم و چه موقت از شرایط اساسی عقد نکاح است

طرف قبول کننده عقد ، همان عقد نکاحی را بخواهد که طرف پیشنهاد دهنده آن را پیشنهاد داده است و به عبارتی چنانچه منظور یکی از طرفین نکاح موقت باشد و دیگری به اشتباه و به ظن اینکه منظور طرف نکاح دائم است ، قبول نماید، نمیتوان چنین نکاحی را صحیح دانست .

زن و شوهر در نکاح بایستی دقیقا معلوم ومعین باشند به نحوی که احتمال هیچگونه شبهه ای در این خصوص وجود نداشته باشد .

امکان تعلیق در نکاح وجود ندارد، مانند اینکه بیان شود اگر فلان امری محقق شود ،شما زن من هستید و قیس علی هذا

وجود اکراه در نکاح به حدی که رضایت را از بین ببرد و عقد نکاح به اجبار واقع شود از موارد بطلان عقد نکاح است.

عدم ذکر مدت در عقد نکاح موقت و عدم تعیین مهریه در این عقد از موجبات بطلان عقد نکاح موقت است.

وجود موانع قانونی پیش بینی شده در عقد نکاح

زمانی شخص میتواند یا زنی ازدواج نماید که شرعا و قانونا مانع ازدواجی بین ایشان وجود نداشته باشد، قانون مدنی در کتاب نکاح (فصل سوم باب اول) از مواد 1045 لغایت 1061 موانع نکاح بین مرد و زن را شمارش نموده که به شرح زیر میباشد و چنانچه هر یک از این موارد محقق گردد، عقد ازدواج واقع شده باطل میباشد و میتواند درخواست بطلان چنین ازدواجی را مطرح نمود.

نکاح با پدر و اجداد و یا مادر و جدات هر قدر که بالا برود .

نکاح با اولاد هر قدر که پایین برود.

نکاح با برادر و خواهر و اولاد آنها تا هر قدر که پایین برود.

نکاح با عمات و خالات خود و عمات و خالات پدر و مادر و اجداد و جدات .

نکاح با زنی که قرابت رضاعی با مرد داشته باشد البته با جمع آمدن شرایط مندرج در ماده 1046 قانون مدنی.

نکاح بین مرد و مادر و جدات زن او از هر درجه که باشد اعم از نسبی و رضاعی.

نکاح بین مرد و زنی که سابقا زن پدر یا زن یکی از اجداد یا زن پسر یا زن یکی از احفاد او بوده هر چند رضاعی.

نکاح بین مرد با اناث از اولاد زن او از هر درجه که باشد ولو رضاعی مشروط بر اینکه بین زن و شوهر زناشویی واقع نشده باشد.

نکاح مرد با خواهر زن اگر چه موقت باشد چه نسبی باشد و چه رضاعی.

نکاح با دختر برادر زن و یا دختر خواهر زن بدون اجازه زن.

نکاح با زن شوهر دار یا زنی که در عده طلاق یا عده وفات است با علم به علقه زوجیت و عده و حرمت نکاح.

نکاح مجدد مرد با زنی که به علت لعان یا علل دیگر در عده نه طلاق است از ناحیه زوج.

نکاح در حال احرام که با علم به حرمت موجب حرمت ابدی میباشد.

نکاح با زنی که سابقا شوهر دار بوده و مرد در حالی که او شوهر دار بوده یا در عده رجعیه بوده ، با وی زنا کرده باشد که در این صورت حرمت ابدی بین ایشان حادث میگردد.

نکاح با مادر یا دختر یا خواهر پسری که مرد قبلا با او عمل شنیع نموده است.

نکاح زن مسلمان با غیر مسلمان.

ازدواج برای زن ایرانی با تبعه خارج (اگر موانع دیگری نیز نباشد) موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت میباشد (آیین نامه زناشویی بانوان ایرانی برای اتبلاع بیگانه غیر ایرانی مصوب 6/7/45 و اصلاحات بعدی )

اختیار دولت در منع ازدواج بعضی مستخدمین و مامورین رسمی و محصلین دولتی با زنی که تبعه خارج میباشد ( فعلا قانون منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه مصوب 25/10/45 در این خصوص تصویب شده است)

وجود شرط مبطل در ضمن عقد نکاح

شرط مبطل ضمن عقد شرطی است که هم خود شرط باطل است و هم منتهی به بطلان عقدی میشود که در ضمن آن شرط واقع شده است . هر یک از عقود به اقتضای مورد دارای ذات و طبیعت خاص خود میباشند مانند عقد خرید و فروش که مقتضی انتقال مالکیت جنس فروخته شده به خریدار میگردد.

لذا چنانچه در عقد بیع شرط شد که مالکیت انتقال نیابد این شرط هم خود باطل و هم باطل کننده عقد بیع است . در ازدواج نیز چنانچه مثلا شرط شود زوجین حق تمتع جنسی از هم نداشته باشند این شرط هم باطل و هم مبطل عقد نکاح است چرا که ذات و طبیعت عقد نکاح استمتاع جنسی زوجین میباشد و نشان دهنده عدم قصد طرفین در ازدواج شرعی میباشد.

نحوه طرح دعوای بطلان نکاح

به شرح پیش گفته رسیدگی به دعوای بطلان نکاح از صلاحیت های ذاتی محاکم خانواده محسوب میگردد و این دعوا در این محاکم مورد رسیدگی قرار میگیرد. به این منظور اکنون با تشکیل دفاتر خدمات قضایی، ثبت دادخواست بطلان نکاح در این دفاتر انجام میپذیرد.

خواهان اعلام بطلان نکاح میبایست با ذکر دلیل و جهات بطلان ازدواج واقع شده ( چه دایم و چه موقت ) و ارائه دلیل اثباتی آن، دادخواست مربوطه را در این دفاتر ثبت نماید. پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده جهت تعیین وقت رسیدگی به یکی از شعب دادگاه خانواده صالح ارجاع خواهد شد. دادگاه پس از وصول پرونده طرفین دعوا را احضار و پس از شنیدن دفاعیات طرفین حکم مقتضی صادر خواهد کرد.

البته شرایط دلایل دیگری نیز برای طرح دادخواست بطلان نکاح و دعوای بطلان عقد نکاح وجود دارد که به جهت توضیحات مفصل و فنی امکان طرح ان در این مقاله وجود ندارد، ضمن اینکه در کنار دعوای بطلان عقد نکاح ، دعاوی چون فسخ نکاح ، ابطال ثبت واقعه ازدواج نیز وجود دارند که هر کدام از این دعاوی در جای خود و به اقتضای مورد و حسب اینکه نوع عقد دائم یا موقت میباشد، قابل طرح هستند.

لذا توصیه میگردد قبل از طرح هرگونه اقدام قضایی ، مشاوره تخصصی لازم در خصوص از وکیل بطلان نکاح معتمد خود اخذ نمایید، به این منظور میتوانید در قسمت مشاوره وارد شده و وقت مشاوره حقوقی و ملاقات حضوری با وکیل پایه یک دادگستری آقای یونس صادقی، وکیل متخصص در امور خانواده اخذ نمایید.