بررسی شرایطی که موجب ایجاد محرمیت رضاعی می شود

– تعریف قرابت رضاعی:

یکی از انواع قرابت ، قرابت رضاعی است که از طریق شیر خوردن حاصل می شود . این نوع قرابت یکی از انواع قرابتی است که قانونگذار از فقه اسلامی اقتباس کرده است و فقه اسلامی نیز آن را بر پایه احترام به سنت های اجتماعی آن دوران وضع کرده است. چرا که عرف ، زنی که طفلی را در آغوش گرفته و به او شیر می دهد را به نوعی مادر طفل تلقی می کند . بعلاوه اینکه تغذیه از شیر زن سبب رشد و نمو این کودک می شود . به همین دلیل ، قانونگذار محرمیتی را بواسطه شیر خوردن از زنی غیر از مادر وضع کرده است . اما اینگونه محرمیت رضاعی تنها در صورت وجود پاره ای از شرایط محقق می شود .قرابت رضاعی از طریق شیر خوردن حاصل می شود . اما هربار شیر خوردنی باعث محرمیت از راه شیر خوردن نیست . بلکه نیازمند آن است که شرایط آن محقق شوند .

قانون مدنی در ماده 1046 شرایط تحقق قرابت رضاعی را در پنج بند بیان کرده است . بر اساس این ماده شیر خوردن از زن در صورتی سبب ایجاد قرابت رضاعی می شود که :

1. شیر زن از بارداری مشروع حاصل شده باشد .
2. شیر مستقیما از سینه زن مکیده شده باشد .
3. طفل لااقل یک شبانه روز و یا 15 دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد ؛ بدون اینکه در این میان غذای دیگر یا شیر زن دیگری را بخورد .
4. شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد .
5. مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و از یک شوهر باشد .

– مواردی عدم محرمیت رضاعی:

مواردی که موجب محرمیت از راه شیر خوردن نمی شود؛ شرایط ایجاد محرمیت رضاعی در ماده 1046 قانون مدنی آمده است . در صورتی که هر یک از شرایط مذکور وجود نداشته باشند ، هیچگونه محرمیت و قرابت رضاعی ای حاصل نمی شود . از مفهوم مخالف بندهای این ماده می توان شرایطی که قرابت رضاعی از آنها حاصل نمی شود را تشخیص داد . بر این اساس ، مواردی که محرمیتی از راه شیر خوردن بوجود نمی آید را می توان اینگونه بیان کرد :

1. خوردن شیری که بر اثر رابطه نامشروعی مثل زنا در زن بوجود آمده باشد ، سبب ایجاد محرمیت رضاعی نمی شود .
2. به دلیل اینکه طفل باید شیر را به طور مستقیم و از سینه زن مکیده باشد ، در صورتی که شیر دوشیده شده و به بچه خورانده شود محرمیتی ایجاد نمی کند .
3. از آن رو که طفل باید 15 دفعه متوالی و پی در پی شیر بخورد ، اگر در این میان از شیر زنی دیگر تغذیه کرده باشد ، قرابت رضاعی بوجود نخواهد آمد .
4. شیری که کودک پس از اتمام دو سالگی ( دو سال قمری ) می خورد تاثیری در ایجاد قرابت رضاعی نخواهد داشت .

– اوصاف شیری که باعث محرمیت می شود:

شیری که طفل با خوردن آن اسباب محرمیت رضاعی فراهم میشود ،می بایست اوصاف ذیل را داشته باشد؛

الف – شیری باعث محرمیت است که دارای شرایط زیر باشد؛

ب – از زن زنده خورده شود؛ بنابراین اگر زن در بین مدّت شیردهی بمیرد و پس از مرگش مدّت شیرخوردن بچه کامل شود، با این شیر محرمیت ایجاد نمی شود.

پ – شیر پس از تولد نوزادی پدید آید که نطفه اش از آمیزش حلال و صحیح بوده؛ و اگر از آمیزش مشتبه به وجود آمده باشد نیز محرمیت ایجاد می کند.

ت – از آمیزش یک شوهر و از یک زن پدید آمده باشد.

ث – بچه مستقیماً شیر را از پستان زن بمکد، نه اینکه با دوشیدن در دهان نوزاد و یا در ظرف، شیر را به او بخورانند.

ج – بچه  پیش از دو ساله شدن آن شیر را بخورد.

– مقدار شیری که با خوردن آن توسط طفل موجب محرمیت می شود:

طفل با خوردن مقدار معینی  از شیر که مقدار آن به یکی از صور ذیل است موجب محرمیت می شود؛

1. به مقداری که گوشت بر بدن کودک بروید و استخوانش محکم شود.
2. در یک شبانه روز فقط غذایش همان شیر باشد.
3. پانزده بار به طور کامل شیر بخورد.

نکته: اگر یکی از شرایط شیردهی مراعات نشود محرمیّت ایجاد نمی شود.

نکته: چنانچه زن شیرده در بین روز یا در بین شب شیردهی را شروع کند می تواند کمبود ن را با شب یا روز دیگر جبران نماید. مثلاً اگر نیمه شب شروع کرده باید تا نیمه شب دیگر و اگر نیمه ی روز شروع کرده تا نیمه ی روز دیگر ادامه دهد.

– انواع شیرهایی که طفل با خوردن آن رابطه محرمیت رضاعی ایجاد نمیشود:

آن دسته از شیرهایی که با خوردن آن رابطه محرمیت رضاعی ایجاد نمی شود عبارتند از؛

1. شیری که از زنا به وجود آید.
2. شیری که بدون ازدواج و امثال آن، مثل کنیز بودن و یا آمیزش مشتبه – در پستان زن جریان یابد.
3. شیری که بدون آمیزش جاری شود، هر چند ازدواج کرده باشد.
4. شیری که پس از دو سالگی به کودک داده می شود.
5. شیری که بدون زایمان زن ، حتی اگر باردار باشد در پستانش جاری شود.
6. در صورتی که شک کنیم آیا زن به این کودک شیر داده است یا خیر.
7. در موردی که نوزاد از دایه شیر خورده ولی شک داریم که تمام شرایط شیردهی برای محرمیّت مراعات شده است یا خیر.
8. در صورتی که گمان و یا شک داشته باشیم که بچه به مقدار محرمیّت شیر خورده است یا نه: ولی بهتر است در این مورد احتیاط مراعات شود.
9. میزانِ دو سالگی که شیر خوردن در آن سبب محرمیت است، دو سال قمری است.
10. لازم نیست کودک زنِ شیرده کمتر از دو سال داشته باشد بلکه اگر بچه ی شیرخواری که می خواهند با شیر دادنش محرمیت ایجاد کنند کمتر از دو سال داشته باشد محرمیت ایجاد می شود هر چند بچه ی زن شیرده بیش از دو سال داشته باشد.
11. اگر شک دارند که کودک را پیش از دو سالگی شیر داده اند یا پس از آن، چنانچه تاریخ شیردهی معلوم باشد ولی تاریخ تولّد نوزاد معلوم نباشد باید از لحاظ محرمیت و… احتیاط کنند.