نفقه فرزند چیست؟

از مهترین وظایفی که پس از تشکیل خانواده بر عهده  مرد قرار داشته و مکلف به ایفاء آن بوده، پرداخت نفقه می‌باشد.که خود به دو دسته ی نفقه زوجه و نفقه اقارب تقسیم می‌گردد.

نفقه در لغت به معنی هزینه، خرج و مخارج هر روزه و به طور کلی خرجی آمده است. قانون مدنی نیزدر ماده  ۱۱۹۹ در بحث الزام به انفاق نفقه ی اولاد را بر عهده پدر قرار داده و سپس در ماده 1204قانون مدنی اقدام  به تعریف آن در قالب تمثیل  پرداخته و آن را عبارت دانسته از : مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت و با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق.

نفقه فرزند مشترک از جمله امور مالی می باشد که زوجین در صورت جدایی و یا طلاق باید نسبت به آن اظهارنظر نمایند. حضانت فرزند تا 7 سال چه پسر یا دختر با مادر می باشد و نامبرده مکلف به پرداخت هزینه های فرزند مشترک در حد عرف می باشد. نفقه فرزند ذکور تا 18 سال و اناث تا مادام که دختر ازدواج نکرده باشد به عهده پدر است. چنانچه فرزند ذکور بعد از سن 18 سالگی تحصیلات عالیه را ادامه دهد مخارج و هزینه تحصیلی با پدر است. اگر پدر نفقه فرزند را پرداخت نکند و مستطیع هم باشد قانونگذار تا 6 ماه حبس حداکثر برای پدر در نظر گرفته است که در ماده 22 قانون حمایت خانواده از 3 ماه و یک روز تا پنج ماه و پنج روز و در ماده 642 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات اسبق از 3 ماه و یک روز تا یک سال حبس تعیین نموده بود. لکن در قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 میزان حداکثر مجازات را تا 6 ماه تعیین نموده است نحوه شکایت برای فرزندان ابتدائاً از طریق دادسرا و سپس دادگاههای خانواده یا برحسب نظریه به شورای حل اختلاف انجام می گیرد که در صورت امتناع پدر مجازات و الزام به پرداخت نفقه پیامد آن است.

تفاوت بین نفقه فرزند و نفقه همسر (زوجه)

وجود توانایی مالی پدر در پرداخت نفقه فرزند ضروری می باشد، بدین شکل که در صورتی که پدر از توان مالی مطلوبی برخوردار نباشد نباید ملزم به پرداخت نفقه مقرره شود بلکه میزان نفقه نسبت به درآمد او متغیر می باشد، در حالی که در نفقه زوجه این چنین نیست و زوج ملزم به پرداخت نفقه مقرر شده برای زوجه حتی در صورت وجود شرایط بد مالی است.

قانون صرفاً با آوردن مثالهایی قصد حصری نمودن موارد آن را نداشته و ممکن است به این موارد هزینه تحصیل فرزندان، کلاسهای خصوصی و همانند این‌ها اضافه گردد.

مادر می‌تواند برای دریافت نفقه فرزندان تحت حضانت خود به دادگاه مراجعه کند.

ممکن است فرزندان غیربالغ تحت حضانت مادر بوده و پس از مدتی زوج از پرداخت نفقه فرزندان خویش خودداری کند. در این صورت مادر می ­تواند برای مطالبه نفقه فرزند خویش به طرفیت پدر دادخواست مطالبه نفقه ارایه نماید. براساس قاعده فقهی «اذن در شیء اذن در لوازم آن نیز هست» وقتی قانون، حضانت را به مادر واگذار می­ کند، نفقه نیز که جزء لوازم ضروری حضانت است از سوی ایشان قابل مطالبه است و ایشان دارای سمت قانونی جهت اقامه دعوی می باشد.

طبق بند ۳ ماده‌ی ۴۸ قانون حمایت از خانواده، فرزندان اناث (دختر) درصورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان ذکور (پسر) تا ۲۰ سالگی و بعد از آن، منحصرا در‌صورتی‌که معلول ازکارافتاده‌ی نیازمند باشند یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی داشته باشند، حسب مورد از کمک‌ هزینه‌ی اولاد، بیمه و مستمری بازماندگان یا حقوق وظیفه‌ی والدین خود برخوردار می‌شوند. بنابراین انفاق فرزندان طبق ماده‌ی فوق شرایطی دارد و به این معنی نیست که با احراز رشد فرزندان از دایره‌ی انفاق خارج شوند؛ بلکه درصورت داشتن شغل یا ازدواج و… وظیفه‌ی ابوین در این مورد ساقط می‌شود.

لازم به توضیح است که جهت حمایت از دختران، این حق برای آنان درنظر گرفته شده است که درصورت ازدواج و جدایی، اگر شغلی نداشته باشند اما پدرشان شاغل و دارای درآمد باشد، امکان مطالبه‌ی مجدد از حقوق و مستمری پدر خود را دارند.

تکلیف به انفاق فقط ما بین اجداد و آباء و اولاد وجود دارد. ماده‌ی ۱۲۰۰ قانون مدنی عنوان می‌کند که «نفقه‌ی ابوین با رعایت الاقرب فالاقرب به‌عهده‌ی اولاد و اولادِ اولاد است.» با عنایت به ماده‌ی مزبور همچنان‌که پدر و مادر ملزم به انفاق هستند، درصورت عکس قضیه یعنی ناتوانی و معسر (ندار) بودن ابوین، فرزندان مکلف به انفاق هستند. همچنین منظور از الاقرب یعنی نزدیک‌ترین شخص به پدر و مادر که ابتدا فرزندان متمکن خود و درصورت نبودن آنها نوه‌ها و به همین صورت ادامه پیدا می‌کند. لازم به ذکر است که خویشان دیگر مانند برادر و خواهر و عمو و خاله… ملزم به انفاق یکدیگر نیستند. حق انفاق اقارب تحت شرایطی در قوانین وجود دارد، ولی از ابتدا تکلیفی را برای آنها مقرر نکرده است.

چگونگی مطالبه نفقه فرزند

در خصوص نحوه مطالبه نفقه فرزندان ۲ حالت متصور می‌باشد:

۱-طرح دعوا به صورت مستقل توسط خود فرزند

که در این صورت لازم است فرزند بالغ و رشید باشد.بدیهی است که دربحث نفقه که یکی از بارز ترین مصادیق حقوق مالی می‌باشد، رشید بودن و فی الواقع سفیه نبودن فرزند، ملاک عمل خواهد بود. لذا باید دانست که تنها بالغ بودن فرزند ( دختر بالای ۹ و پسر بالای ۱۵ سال)  کافی نخواهد بود

۲- طرح دعوا توسط مادر

در صورتی که طفل تحت حضانت و سرپرستی مادر باشد: در این مورد از آنجایی که حضانت طفل با مادر است مادر می‌تواند به طرفیت منفق(پدر یا جد پدری) به نمایندگی از فرزند خود طرح دعوا نماید.

مبلغ نفقه فرزند چقدر است؟

مبلغ نفقه فرزند با توجه به وضعیت مالی پدر یا شخصی که پرداخت نفقه بر عهده اوست تعیین می شود.

همچنین شرایط زندگی والدین، سطح تحصیلات و شغل والدین، عرف و امکانات محل زندگی نیز در تعیین مبلغ نفقه تاثیر گذار است.

در صورت اختلاف در مبلغ نفقه و یا طلاق والدین ، دادگاه خانواده با در نظر گرفتن نظر کارشناس مبلغ نفقه را تعیین خواهد کرد.

نفقه فرزند شامل چه چیزهایی است؟

خوراک، پوشاک، مسکن ، وسایل خانه ،هزینه های درمان ، هزینه های تحصیل و سایر نیازهای فرزند با توجه به وضعیت مالی پدر یا شخصی که پرداخت نفقه بر عهده اوست تعیین می شود لازم به ذکر است که نفقه فرزند شامل امکانات زندگی و نیازهای اساسی و ضروری است بنابراین نمی‌توان منفق را مجبور به پرداخت هزینه های اضافی و غیر متعارف نمود.

تفاوت های نفقه زن با فرزند

پرداخت نفقه زن مقدم بر نفقه فرزندان است.(ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی)

• پرداخت نفقه زن تکلیفی یکجانبه است یعنی در هیچ حالتی زن مکلف به پرداخت نفقه شوهرش نمی باشد، در صورتی کهنفقه فرزندیک جانبه نیست. اگر پدر نیازمند باشد فرزند تحت شرایطی مکلف به پرداخت نفقه پدرش می گردد.
• نفقه گذشته زنقابل مطالبه است ولی نفقه گذشته فرزند و سایر اقارب قابل مطالبه نیست.
• درتعیین میزان نفقه زن،وضع اقتصادی شوهر ملاک نمی باشد در حالی که در تعیین نفقه فرزند وضع اقتصادی منفرق (نفقه دهنده) ملاک است.
• عدم پرداخت نفقه زنجرم بوده و حتی مجازات حبس دارد در حالیکه ترک نفقه فرزند و سایر اقارب تعزیر ندارد.

مدارک لازم جهت مطالبه نفقه فرزند

مدرک لازم جهت مطالبه نفقه عبارتست از هرگونه استشهاد یا تعهداتی که عقیم مانده و یا احکامی که قبلاً صادر شده و از قوه به فعل تبدیل نشده و اقرار و اعتراف پدر در این زمینه دلیل بر اثبات ادعاست.

نفقه فرزند نامشروع چیست؟

فرزند نامشروع که حق نفقه ندارد. زیرا ممکن است منتسب به پدر نباشد و یا بدون رعایت موازین شرعی و قانونی فرزند تولد گردد که لازمه پرداخت نفقه اثبات نسب بوده و اگر موارد دیگری وجود داشته باشد که توافق تولد فرزند به یکی از آن دو نفر (زن و مرد) در صورت تولد تعلق گیرد. ملاک رأی دادگاه است.

نفقه فرزندخوانده چیست؟

فرزند خوانده اگر از طریق امور سرپرستی با رعایت شرایط و قانون و احکامی که از طریق مقام قضائی به فردی اعطاء شده باشد کماکان پدر یا برحسب مورد مادر باید مطابق سایر فرزندان نسبت به پرداخت نفقه وی اقدام نماید.

حدودیت شکایت برای نفقه فرزند

پسران تا 18 سالگی و تا زمانی که در خانه پدر خود تحصیل می‌کنند، حتی در صورت جدا نشدن پدر و مادر از هم می‌توانند دادخواست نفقه فرزند ارایه کنند؛ اما پس از 18 سالگی و با اتمام تحصیل، دیگر پدر وظیفه‌ای برای پرداخت نفقه او نخواهد داشت. دختران تا زمان ازدواج می‌توانند تقاضای نفقه گذشته داشته باشند، اما اگر دختری ازدواج کند و پس از آن طلاق بگیرد دادگاه دیگر به شکایت او برای نفقه گذشته رای مثبت نمی‌دهد.

در صورت نیاز و آگاهی بیشتر در خصوص احکام نفقه با مشاوران متخصص وکیل تیک در ارتباط باشید. جهت برقراری ارتباط با مشاوران اپلیکیشن وکیل تیک را نصب کنید.