بررسی اجرت المثل ایام زوجیت و نحوه مطالبه آن

اجرت المثل ایام  زوجیت(زندگی مشترک):

اجرت‌المثل: به معنای پرداختن اجرت کار‌هایی است که زن در خانه شوهر انجام داده است. درحالی‌که موظف به انجام آن کار‌ها نبود، براساس یک قاعده کلی عمل انسان محترم و مستحق اجرت است؛بنابراین کسی که کاری را برای دیگری انجام می‌دهد، مستحق اجرت است، مگر اینکه قصد تبرع (مجانی بودن) داشته باشد. در این موارد شوهر موظف به پرداخت اجرت‌المثل این کار‌ها است. این اجرت به حکم قانون و متناسب با کار‌هایی است که زن در خانه انجام داده است و پرداخت آن ارتباطی با دارایی شوهر ندارد و در هر صورت باید پرداخت شود. ( ماده 336 قانون مدنی)

مستندات قانونی گرفتن اجرت المثل ایام زوجیت:

• تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی: چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاهاجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید. (الحاقی به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده (۳۳۶) قانون مدنی مصوب ۱۳۸۵)

• ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده: دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می ‌ کند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.

شرایط مطالبه اجرت المثل زن در ایام زوجیت:

چند نکته بسیار تاثیر گذار است

اولاً: زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است.

ثانیاً : به دستور شوهر اقدام به این کارها می کرده است

ثالثاً:  قصد اینکه به صورت رایگان باشد نداشته است. به تعبیر حقوقی تبرعی نبوده یعنی رایگان نبوده است.

مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک در رویه دادگاه ها:

به طور خلاصه باید گفت که عمده دادگاه به درخواست اجرت المثل زوجه پاسخ مثبت می دهند. و در نهایت رای به نفع او صادر می کنند. ولی اختلاف  هم بین بعضی شعب دادگاها وجود داشته و دارد. بعضی شعب مخالف معتقدند که در عرف جامعه ایرانی زنان به رایگان در منزل کار می کنند. بنابراین کارهای انجام شده توسط زن ظهور در مجانی بودن دارد. مگر اینکه زوجه طلاق آنرا ثابت کند. از طرفی بعضی دادگاه ها معتقدند که اثبات امر عدمی یعنی ثابت کردن عدم قصد تبرع دشوار است و همین قدر که زن بگوید که مجانی کار نمیکردم کافی است.

طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت المثل زوجه:

با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، رویه دادگاه ها در جلسه دارسی این است که به صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت المثل، قرارکارشناسی اجرت المثل صادر میکنند و در این خصوص سهل گیر هستند.

اجرت المثل با شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه قابل جمع است و منافاتی با هم ندارند.

اجرت المثل زن با نحله قابل جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق می گیرد که به هر دلیل اجرت المثل به او تعلق نگرفته باشد.

آیا نپرداختن اجرت المثل مشمول جلب می شود؟

اگر رای قطعی محکومیت پرداخت اجرت المثل صادر  شده باشد و سپس اجراییه صادر شود و ظرف یک ماه از آن تاریخ زوج اقدام به پرداخت یا دادن دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل نداده باشد به تقاضای زوجه، دادگاه حکم جلب شوهر (زوج) را صادر می کند.

آیا اعسار و تقسیط (قسط بندی) اجرت المثل پذیرفته می شود؟

اگر شوهر مالی نداشته باشد می تواند با دادن  دادخواست تقسیط اجرت المثل از دادگاه تقاضای قسط بندی مبلغ محکومیت اجرت المثل را کند و در صورت بودن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر می کند. البته به شرطی که زوج مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.

شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت:

برای دریافت اجرت المثل باید شرایطی وجود داشته باشه که در زیر بیان خواهد شد:

1-زوجه اموری را که انجام می دهد باید به دستور زوج باشد.

2- زوجه با قصد رایگان آن امور را انجام نداده باشد.

3- اموری که زوجه انجام می دهد شرعا به عهده او نباشد یعنی مشمول موارد تمکین عام و خاص نباشد.
4- تمامی این موارد برای دادگاه اثبات شود.

اجرت المثل در ازدواج موقت:

قانونگذار در خصوص اجرت المثل ایام زوجیت در ازدواج موقت سکوت کرده است. البته شاید به این خاطر بوده که فلسفه ازدواج موقت بر پایه لذت جنسی مشروع است و عموما در ازدواج موقت افراد به دنبال تشکیل خانواده و انجام وظایفی که منتهی به استحکام خانواده می شود، نیستند اما در هر حال به نظر می رسد که اگر شرایط در ازدواج موقت نیز مانند ازدواج دائم باشد و زن در منزل همسرش زندگی کند و اموری مانند کار در منزل، آشپزی، رسیدگی به فرزندان را انجام می دهد و شرایط دریافت اجرت المثل نیز وجود داشته باشد زن بتواند تقاضای اجرت المثل کند.

اجرت المثل زن ناشزه:

زن ناشزه : باید بگوییم که زن  ناشزه زنی است که نسبت به همسرش تمکین نمی کند. تمکین شامل تمکین عام و خاص می شود یعنی یا به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند و یا اموری مانند اطاعت از همسر، کسب اجازه برای انجام امور مربوط به خود، آراستگی ظاهری، اقامت در منزل همسر و حسن معاشرت با او را انجام نمی دهد و مرد حکم الزام به تمکین را نسبت به او دریافت کرده باشد. زنی که این امور را انجام نمی دهد ناشزه است .

و به نظر با توجه به اینکه قانون حمایت خانواده سال 1391، قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق را نسخ کرده است در چنین شرایطی اجرت المثل به زوجه تعلق خواهد گرفت چرا که دیگر چنین شرطی وجود ندارد و در رویه نیز برای مطالبه اجرت المثل حتی اگر زنی ناشزه باشد و مرد حکم الزام به تمکین او را داشته باشد. اجرت المثل به زن تعلق خواهد گرفت.

نحوه محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت:

برای مطالبه اجرت المثل زن ابتدا می بایست دادخواست مطالبه آن به دادگاه ارائه گردد و سپس قاضی مربوطه بعد از بررسی پرونده و احراز شرایط دریافت اجرت المثل که در بالا گفته شده و پس از تعیین وقت دادرسی موضوع را برای تعیین اجرت المثل به کارشناس مربوطه ارجاع می دهد و کارشناس نیز با در نظر گرفتن مواردی مانند مدت زمان زندگی مشترک، سن زوجه، نحوه اشتغال زن و … به تعیین میزان اجرت المثل زندگی مشترک می پردازد.

اجرت المثل و شروط ضمن عقد نکاح:

زن و شوهر می توانند در زمان اجرای صیغه ازدواج هر شرطی که مخالف با مقتضای ذات عقد ازدواج و اصول کلی عقد نباشد را در عقدنامه شرط کنند. یکی از آن شروط می تواند میزان اجرت المثل باشد. اگر طرفین عقد ازدواج، مبلغ مشخصی را در عقدنامه تحت عنوان اجرت المثل قید کنند دادگاه فقط به همان میزان می تواند حکم کند. علاوه بر این امر زن می تواند در عقدنامه شرط کند که تمام اموری که در منزل مشترک انجام خواهد داد به صورت رایگان است و مبلغی را از این بابت از زوج نخواهد گرفت و با توجه به اینکه این امر در سند ازدواج قید شده، اثبات آن امر نیز راحت تر خواهد بود.

اجرت المثل و درخواست آن از طرف زن بر مبنای سال ازدواج تا طلاق و برحسب ملائت و مکنت مرد تعیین میشود که حداقل آن از 7 میلیون ریال طبق نظریه هائی که کارشناسان رسمی شورای اصناف داده اند شروع میشود، لکن محاکم به این اعتقاد هستند اگر توافقی از ناحیه زوجین در ادامه زندگی راجع به اجرت المثل نشده باشد. زن نمی تواند مطالبه اجرت المثل را در هنگام ادامه زندگی زناشوئی از مرد داشته باشد. زیرا ممکن است در آینده نقصان یا ازدیاد برای زوج حاصل شود که محاسبه آن در بعد ممکن نشود.

طبق تبصره ماده 336 از قانون مدنی اجرت المثل ایام زناشویی مقرر میدارد: « چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهدة وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل تعلق می گیرد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرّع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم مینماید.»

مطالبه اجرت المثل ایام زناشویی با تقدیم دادخواست از جانب زوجه به دادگاه خانواده بعمل می آید. همچنین زمانی که پرونده ها به خواسته طلاق در دادگاه مطرح باشد؛ دادگاه ضمن رأی خود باید تکلیف اجرت المثل را تعیین نماید.

نحوه اقامه دعوی اجرت المثل:

اگر خانمی به دنبال دریافت اجرت المثل زندگی مشترک خود باشد می بایست ابتدا از طریق وکیل دادگستری به تنظیم دادخواست مطالبه اجرت المثل بپردازد و سپس با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت ثبت دادخواست تنظیمی خود اقدام نماید. اگر مبلغ خواسته شما تا بیست میلیون تومان باشد پرونده شما برای رسیدگی به شورای حل اختلاف ارجاع می شود و هزینه دادرسی آن 2.5 درصد مبلغ خواسته می باشد، اما اگر مبلغ خواسته شما بیشتر از بیست میلیون تومان باشد پرونده شما برای رسیدگی به دادگاه ارجاع می شود و هزینه دادرسی آن 3.5 درصد مبلغ خواسته شما خواهد بود. بعد از ارجاع پرونده وقت دادگاه تعیین و سپس دادگاه جهت تعیین میزان اجرت المثل، پرونده را به کارشناس ارجاع می دهد. پس از اظهارنظر کارشناس نظریه او به طرفین ابلاغ و در صورت اعتراض امر به هیأت کارشناسی ارجاع می گردد. در نهایت دادگاه باتوجه به اظهارنظر کارشناس جهت تعیین میزان اجرت المثل حکم صادر می نماید و حکم صادره نیز قابل تجدیدنظر خواهی و در صورت غیابی بودن برای دو بار قابل اعتراض خواهد بود.

اعسار از پرداخت اجرت المثل:

بعد از صدور حکم قطعی در خصوص دعوای مطالبه اجرت المثل، زن برای اجرای این حکم باید از دادگاه تقاضای صدور اجرائیه نماید و دادگاه نیز موظف است اجرائیه را صادر و به زوج ابلاغ کند. زوج یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه فرصت دارد بدون دادن هیچ تأمینی جهت طرح دعوای اعسار اقدام نماید. البته زوج بعد از یکماه هم می تواند دعوای اعسار مطرح کند اما دادگاه از او تأمین مانند فیش حقوقی یا پروانه کسب دریافت می کند. دادگاه به دعوای اعسار زوج رسیدگی و در صورت احراز شرایطی قانونی و عدم توانایی مالی زوج اعسار او را می پذیرد.

درصوتی که نیاز به مشاوره تخصصی و رفع مشکل حقوقی دارید می توانید با بهترین وکلای ایران در وکیل تیک بصورت آنلاین یا تلفنی مشاوره بگیرید