آثار معامله فضولی (معامله به مال غیر )در نظام حقوقی ایران

تعریف معامله فضولی

یکی از شروط صحت معامله، رضایت مالک است و معامله ای که در آن مالک از انجام معامله بی خبر است و یا رضایت ندارد معامله فضولی نامیده می شود. در واقع شخص معامله کننده بدون اجازه و یا وکالت مالک واقعی اقدام به فروش آن مال می کند. چنین معامله ای غیر نافذ است و از نظر قانونی صحیح نیست مگر اینکه مالک رضایت دهد. طبق ماده 247 قانون مدنی « معامله به مال غیر، جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت، نافذ نیست ولو این که صاحب مال باطناً راضی باشد ولی اگر مالک یا قائم‌مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود در این صورت معامله، صحیح و نافذ می‌شود». بر اساس ماده 251 قانون مدنی « رد معامله فضولی، به هر لفظ یا فعلی که بر عدم رضای به آن، دلالت کند، حاصل می‌شود».

افراد دخیل در معامله فضولی

مالک: شخصی که صاحب واقعی مال است و از انجام معامله بی خبر یا ناراضی است.

فضول: شخصی که بدون رضایت و اجازه مالک اقدام به فروش مال کرده است.

اصیل: شخصی که با فضول معامله را انجام داده است.

انواع معامله ی فضولی

دو نوع معامله فضولی می تواند انجام شود:

معامله ی فضولی تملیکی

در معامله‌ی فضولی تملیکی شخص فضول، مالی را بدون رضایت صاحب مال به دیگری می‌فروشد.

معامله ی فضولی عهدی

در معامله‌ی فضولی عهدی هم به این صورت است که شخص به حساب فرد دیگری متعهد می‌شود معامله‌ای را برای شخص دیگر انجام دهد.

معامله فضولی باطل:

اگر مالک بعد از در جریان گرفتن از معامله، رضایت خود را اعلام نکند، معامله باطل می شود. همچنین اگر وکیل بعد از باطل شدن وکالت خود، اقدام به معامله کند آن معامله باطل است.

معامله فضولی غیرنافذ:

هر گاه نقصی در معامله وجود داشته معامله نه صحیح است و نه باطل بلکه غیر نافذ است. در معامله فضولی این نقص همان عدم رضایت مالک است که اگر رضایت خود را اعلام کند معامله صحیح می شود.

نحوه ابراز رضایت مالک

مالک در صورتی می تواند معامله فضولی را اجازه دهد که اهلیت داشته با شد و صغیر، سفیه و یا مجنون نباشد. رضایت به معامله فضولی می تواند هم به صورت صریح و هم ضمنی باشد. در رضایت به طور صریح مالک با لفظ و به صراحت رضایت خود را بیان می کند اما در رضایت ضمنی، مالک با دادن اجازه و وکالت به شخص دیگری(فضول) رضایت خود را از این معامله نشان می‌دهد. بر اساس ماده 248 قانون مدنی «اجازه‌ی مالک نسبت به معامله فضولی حاصل می‌شود به لفظ یا فعلی که دلالت بر امضای عقد نماید».

برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره حضوری و آنلاین و ارائه راهکار، وکلای وکیل تیک بهترین انتخاب شما در سریع ترین زمان هستند