توسط 
انواع فرزند در نظام حقوقی ایران
رابطه فرزند با پدر و مادر در قانون هم از جهت نامگذاری و هم از جهت تکالیف و الزامات و مسئولیتها با تعابیر عرفی متفاوت است. قانونگذار از جهت محرومیت و امکان ارث بردن و موانع نکاح و تکلیف حضانت فرزند را به پنج دسته تقسیم نموده است که عبارتند از : فرزند قانونی، فرزند طبیعی، فرزند مصنوعی، فرزند رضاعی و فرزند خوانده.
- فرزند قانونی:
زمانی که زوج و زوجه بطور شرعی و قانونی با انعقاد عقد نکاح به زوجیت یکدیگر در می آیند و از حاصل این ازدواج رسمی و شرعی و قانونی دارای فرزند می شوند. این فرزند، از دیدگاه حقوقی فرزند طبیعی آنها است. این فرزند از یک پدر و مادر است و منسوب به آنها می باشد و بین آنها رابطه خونی وجود دارد.
این نوع فرزند از نگاه قانونگذار ایران از تمام حقوقی که به واسطه این نسبت مشروع پیدا می کند برخوردار می گردد. و همچنین باید کلیه تکالیفی که قانونا ملزم به رعایت آنها می باشد را هم انجام دهد.
- فرزند مصنوعی:
گاهی به دلیل وجود مشکلاتی که در زمینه پزشکی مطرح می شود مادر نمی تواند دارای فرزندی شود بنابراین اگر زوجین بخواهند صاحب فرزندی شوند می توانند از طریق لقاح مصنوعی اقدام به این عمل نمایند. در این قبیل موارد با توجه به آنچه در علم پزشکی مطرح است زن را به صورت مصنوعی باردار می کنند یعنی لقاح به صورت مصنوعی صورت خواهد گرفت.
لازم به ذکر است فرزند مصنوعی حاصل لقاح مصنوعی با نطفه شرعی شوهر است و گرچه راه به دنیا آمدن این فرزند متفاوت است ولی این امر باعث نامشروع دانستن این نوع فرزند نمی شود و این نوع فرزند دارای تمام حقوق و تکالیف فرزند طبیعی که در بالا ذکر شد، می گردد.
- فرزند رضاعی:
گاهی به دلیل وجود حوادث و شرایطی از جمله بیماری یا مرگ مادر، تغذیه طفل از شیر او ناممکن می گردد. در این موارد برای اینکه سلامتی و حیات طفل به خطر نیفتد، تغذیه طفل از مادر دیگری که حتی ممکن است با او رابطه خونی هم نداشته باشد تامین می شود.این قرابت رضاعی در صورت وجود تمام شرایط زیر حاصل می شود:
- شیر زن ز حمل مشروع حاصل شده باشد،
- شیر مستقیما از پستان مکیده شده باشد،
- طفل لااقل یک شبانه روز و 15 دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد بدون اینکه در این بین غذای دیگر یا شیر زن دیگر را بخورد،
- شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد،
- مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و یک شوهر باشد بنابراین اگر طفل در شبانه روز مقداری از شیر یک زن و مقداری از شیر زن دیگر بخورد موجب حرمت نمی شود اگرچه شوهر آن دو زن یکی باشد و همچنین اگر یک زن، یک دختر و یک پسر رضاعی داشته باشد که هر یک را از شیر متعلق به شوهر دیگر شیر داده باشد آن پسر و یا آن دختر برادر و خواهر رضاعی نبوده و ازدواج بین آنها از این حیث ممنوع نمی باشد.( ماده 1046 قانون مدنی)
نکته: در صورت ایجاد قرابت رضاعی، نکاح بین کسانی که با یکدیگر قرابت رضاعی پیدا کرده اند حرام است. و فرزند که از والدین رضاعی خود نه تنها ارث نمی برد بلکه آنچه در باب حقوق و تکالیف فرزند طبیعی وجود دارد در مورد او اجرا نمی شود.
- فرزند طبیعی:
فرزندی است که به واسطه رابطه نامشروع بین طرفین و بدون اینکه عقد نکاحی بین دو طرف منعقد گردد به وجود می آید، که طبق نظر دیوان عالی کشور: زانی، پدر عرفی طفل تلقی و در نتیجه تمامی تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه بر عهده او می باشد ولی حسب ماده 884 قانون مدنی ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد. در مورد نفقه نیز طبق نظریه مشورتی 1184- 7/4/76 در الزام به انفاق نفقه به معنای عام است و نفقه فرزند متولد از زنا به عهده زانی است و ملاک انفاق ولادت طبیعی است ضمن اینکه بعضی از اساتید حقوق نیز معتقدند پدر و مادر طبیعی از نظر تسبیب ورود ضرر ملزم به انفاق می شوند.
- فرزند خوانده:
فرزندخوانده کسی است که دیگری (غیر از پدر و مادر واقعی) او را به فرزندی پذیرفته باشد. بر اساس فرزندخواندگی، رابطه خاصی میان فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می‌آید.در اصطلاح فقهی، فرزندخواندگی این است که شخص بر اساس بدون دلیلی برای اثبات فرزندی، فرزند دیگری را فرزند واقعی خود بگیرد؛ چه این فرزند، نسبتش با والدینش ناشناخته باشد، مانند بچه سرراهی (لقیط) یا معلوم باشد، مانند یتیم.( هاشمی شاهرودی- فرزندخوانده و خنجری علی‌آبادی – بررسی فرزندخواندگی در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران) و بطور کلی فرزند خوانده؛ فردی است که دیگری (غیر از پدر و مادر واقعی) او را به فرزندی پذیرفته باشد.
نظرات