بررسی ماهیت تکرار جرایم ،انواع و آثار ناشی از آن در نظام حقوقی ایران(قسمت دوم)

-تکرار جرم در جرایم حدی:

طبق ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی هرگاه کسی، سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حد شود و هر بار، حد آن جرم بر او جاری گردد، حد وی در مرتبه چهارم اعدام است.قواعد تکرار جرم در جرایم حدی بدین صورت است که اگر فردی مرتکب یک جرم حدی مثل زنا می شود، در صورتی مشمول تکرار جرم می شود که دو مرتبه دیگر هم مرتکب همان جرم زنا شود.

لذا در صورتی که که فردی ۱ مرتبه مرتکب زنا شود و ۲ مرتبه مرتکب جرم مصرف مسکر مشمول تکرار جرم نمی شود. بلکه هر سه مرد باید جرم واحدی را انجام و برای هرکدام حکم محکومیت صادر شده باشد.

– شروط تحقق تکرار جرم موجب حد:

1. هرمرتبه، مجازات جرایم قبلی را تحمل کرده باشد و دوم اینکه همه جرایم از یک نوع باشد.
2. همچنین اگر فقط حکم به حد صادر بشود اما به دلایل مختلف اجرا نشود، مشمول این ماده نخواهد بود. (ماده 136قانون مجازات اسلامی )

– مجازات تکرار جرم در جرایم موجب حد:

در جرایم موجب حد در مرتبه چهارم اعدام است. به بیان ساده اینطور می توان گفت که انجام جرم مکرر در این دسته از جرایم اگر کمتر از میزان مقرر( چهار مرتبه) باشد، مشمول عنوان تکرار جرم نمی شود و  نباید مجازات تشدید شود.البته استثنائی در این مورد وجود دارد و آن هم مربوط به جرم سرقت و قوادی موجب حد است که مجرم با هربار تکرار، مجازاتش تشدید می شود تا چهارمین مرتبه که مانند سایر جرایم موجب حد حکم آن اعدام می باشد.

بنابراین مرتکبی که دو بار یا بیشتر اقدام به ارتکاب جرمی می‌کند مسلم است که مجازات او نیز متفاوت خواهد بود و سخت‌تر مورد تتبیه قرار خواهد گرفت. این شدت در مورد جرائم حدی نیز وجود دارد، جرائم حدی جرائمی هستند که مجازات آن‌ها در شرع تعیین شده است و قانون گذار مستقیما و عینا آن‌ها را در قانون ذکر کرده است.از این رو امکان تغییر و حذف مجازات وجود ندارد. مجازات تکرار جرم در جرائم حدی به موجب ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی  مشخص شده است. طبق این ماده در صورتی که کسی سه بار مرتکب یک جرم که مجازات آن حدی است بشود، و در هر بار هم مجازات نسب به او اعمال شود، در مرتبه چهارم مجازات او اعدام است.بنابراین کسی که سه بار مجازات حدی به نسبت به او اعمال شده است ، در صورت تکرار جرم حدی برای بار چهارم ، مجازات او اعدام خواهد بود.

زمانی که فردی مرتکب جرمی می شود و برای آن حکم صادر می شود، و این فرد مجددا مرتکب جرم می شود تکرار جرم گفته می شود. تفاوت تکرار جرم و تعدد جرم در بحث صدور حکم است. همانطور که ذکر شد، در تعدد جرم، قبل از صدور حکم قطعی برای جرم متهم، وی مرتکب جرایم دیگری می شود، اما در تکرار جرم حتما باید حکم قطعی صادر شده باشد.

– تخفیف در تکرار جرم:

طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در تکرار جرائم تعزیری، در صورت وجود جهات تخفیف مطابق مواد (۳۷) و (۳۸) اين قانون اقدام می شود.

ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی :« در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را به نحوی که به حال متهم مناسبتر باشد به شرح ذیل تقلیل دهد یا تبدیل کند:

الف- تقلیل حبس به میزان یک تا سه درجه.

ب- تبدیل مصادره اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار.

پ- تبدیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال.

ت- تقلیل سایر مجازاتهای تعزیری به میزان یک یا دو درجه از همان نوع یا انواع دیگر.»

ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی:« جهات تخفیف عبارتند از:

الف- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.

ب- همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن.

پ- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.

ت- اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی در حین تحقیق و رسیدگی.

ث- ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.

ج- کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن.

چ- خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم.

ح- مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم.

تبصره ۱- دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.

تبصره ۲- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش‌بینی شده باشد، دادگاه نمی تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.»

تعدد جرم به ارتکاب جرایم متعدد گفته می‌شود، مشروط بر اینکه متهم برای اتهامات متعدد پیشین خود به محکومیت کیفری قطعی نرسیده باشد. خواه این جرایم در فواصل کوتاهی تحقق یافته باشد که امکان تعقیب و محکومیت متهم در زمان اندک وجود نداشته است و خواه متهم متواری بوده یا جرایم او به دلایلی کشف نشده باشد.زمانی که فردی مرتکب جرمی می شود و برای آن حکم صادر می شود، و این فرد مجددا مرتکب جرم می شود، تکرار جرم گفته می شود.تفاوت تکرار جرم و تعدد جرم در بحث صدور حکم است.در تعدد جرم، قبل از صدور حکم قطعی برای جرم متهم، وی مرتکب جرایم دیگری می شود، اما در تکرار جرم حتما باید حکم قطعی صادر شده باشد و بعد ان مجددا مرتکب جرم گردد.

همچنین بیشتر بخوانید :

بررسی ماهیت تکرار جرایم ،انواع و آثار ناشی از آن در نظام حقوقی ایران(قسمت اول)