توسط 
تعریف عقد مساقات
در اصطلاح لغوی مساقات به معنی آبیاری کردن است. در فقه و حقوق هم تقریبا همین معنی دارد و به معنای نگهداری از درختان و بوته های موجود در باغ و تقسیم منافع و ثمره درختان است. در واقع دو طرف عقد مساقات مالکیت مشاع بر محصول دارند و نسبت مالکیت هر کدام در محصول نهایی بر اساس توافق آنهاست.
بر اساس ماده ۵۴۳ قانون مدنی عقد مساقات چنین تعریف شده است: «مساقات معامله‌ای است که بین صاحب درخت و امثال آن با عامل در مقابل حصه مشاع معین از ثمره واقع می‌شود که ثمره اعم از میوه، برگ و گل است.»
مالک: شخصی که باغ را در اختیار دیگری قرار می دهد تا از آن نگهداری و درختان را آبیاری کند.
عامل: شخصی که متعهد می شود از درختان و باغ نگهداری کند.
شرایط عقد مساقات
– مساقات فقط شامل نگهداری از درختان و گیاهان است و شامل کاشتن درخت و گیاه نیست.
– نگهداری از درخت، بوته و.. شامل مواردی است که ریشه ثابت دارند و همچنین میوه، گل یا برگ آنها بعنوان محصول برداشت می گردد. مثل درختان میوه یا بوته های گل. بنابراین گندم و محصولاتی شبیه به آن را شامل نمی گردد.
– تعیین و پرداخت حق الزحمه در مساقات بر اساس سهم مشاعی از محصول می باشد و تعیین مبلغ مشخص به عنوان حق الزحمه برای عامل، عنوان عقد مساقات را زایل می کند. اما می توان شرط کرد که علاوه بر محصول و سهم مشاعی، مبلغی هم دریافت گردد.
– عامل باید در حدود عرفی و تا جایی که معمول است از درختان و باغ نگهداری کند چرا که تعهد او تعهد به وسیله است. در نتیجه اگر محصول باغ کم شود یا آسیب ببیند عامل مسئول نیست. در غیر اینصورت و در صورت کوتاهی عامل در انجام وظیفه، محصول کم شود عامل باید خسارت را به مالک بدهد.
– اگر شرط شود که همه محصول به عامل یا مالک تعلق بگیرد در این صورت عقد صحیح نیست.
– تعیین مدت در قرارداد مساقات بر اساس نوع میوه و زمانی که برداشت می گردد معین می گردد و اگر مدت معین نشود عقد باطل است.
– برای انتقال امتیاز قرارداد مزارعه، عامل باید یا اذن از مالک بوسیله قید در قرارداد داشته باشد یا رضایت مالک را داشته باشد.
* در صورتی که قرارداد منعقده بدلیل نداشتن یکی از شرایط صحت معامله، باطل شود همه محصول به مالک تعلق دارد و سهم مشاعی عامل از بین می رود اما مالک باید با توجه به عرف اجرت المثل و حق الزحمه را به عامل پرداخت کند.
تفاوت مزارعه با مساقات
در عقد مزارعه، زمین برای کشت و زراعت در اختیار عامل قرار می گیرد اما در مساقات، عامل از درختان باغ نگهداری می کند.
*مساقات هم مانند سایر قراردادها دارای مدت زمان مشخصی می‌باشد که با پایان این زمان قرارداد خاتمه می‌یابد. در طی مدت قرارداد امکان ابطال و فسخ قرارداد مگر با شرایط و قانون مشخص نیست حتی اگر دراین زمان یکی از طرفین فوت شود .
نظرات