بررسی اوصاف و شرایط اجاره مال موقوفه در نظام حقوقی ایران

اوصاف و شرایط  مال موقوفه در نظام حقوقی ایران

– تعریف مال موقوفه:

مال موقوفه ، مالی است که واقف آن را برای استفاده خاصی به موقوف علیهم هدیه می کند . موقوف علیهم کسانی هستند که وقف به نفع آنها صورت گرفته است . کسی که واقف اداره مال موقوفه را به او می سپارد متولی نامیده می شود . متولی می تواند یک نفر باشد و یا اینکه اداره مال موقوفه توسط چند نفر صورت بگیرد .

– امکان اجاره مال موقوفه:

نظام حاکم بر مال موقوفه به صورتی است که خرید و فروش مال موقوفه را در شرایط خاص ممکن می سازد . همچنین اجاره دادن مال موقوفه نیز تابع شرایط خاصی است . ماده ۴۹۹ قانون مدنی : « هر گاه متولی با ملاحظه صرفه وقف مال موقوفه را اجاره دهد اجاره به فوت او باطل نمیگردد . » طبق این ماده متولی اجازه اجاره دادن مال موقوفه را دارد .

– شروط امکان اجاره مال موقوفه:

بنظر امکان اجاره دادن مال موقوفه در صورت رعایت شرایط خاص ممکن است؛

1. اولین شرط از شرایط اجاره دادن مال موقوفه ، وجود شرایط عمومی صحت قرارداد را داشته باشد . یعنی برای اجاره دادن مال موقوفه ، دو طرف قرارداد باید رضایت ذهنی داشته باشند و این رضایت خود را با اعلام قصد بیان کنند .
2. دوم اینکه دو طرف قرارداد اجاره مال موقوفه باید دارای اهلیت انعقاد قرارداد باشند یعنی از نظر عقلی و سنی و فکری رشد کافی و لازم را کرده باشند .
3. سوم اینکه آنچه مال وقفی باید شرایط مورد معامله را داشته باشد .
4. آخرین شرط از شرایط عمومی صحت قرارداد اجاره مال وقفی این است که مال باید در برای هدفی مشروع اجاره داده شود .

– رعایت مصلحت موقوفه در انعقاد قرارداد اجاره :

کسانی که مال موقوفه را اداره می کنند ، وقتی می توانند اقدام به اجاره دادن مال موقوفه کنند که این کار به مصلحت وقف باشد . در صورت عدم تبعیت از شرط رعایت مصلحت موقوفه ، متولی یا سایر مباشران در اداره مال موقوفه ، مثل موقوفه علیهم ، باید رسیدگی های لازم را انجام دهند تا از ادامه عقد اجاره ای که بنا به هر دلیل موجهی که در راستای مصالح موقوفه نیست ، خودداری شود .

نکته: اجاره باید در راستای هدف وقف باشد.

– انعقاد قرارداد اجاره و رعایت نیت واقف:

وقتی متولی تصمیم به اجاره مال موقوفه می گیرد باید در این کار نیت واقف ، از عمل وقف را در نظر داشته باشد . یعنی متولی تنها زمانی می تواند مال وقفی را اجاره دهد که اجاره مخالف قصد واقف از وقف نباشد . برای مثال اگر کسی مسجدی را با نیت استفاده مردم از مسجد برای عبادت وقف کرده باشد ، متولی دیگر اجازهء اجاره دادن مال موقوفه را ندارد ؛ اما اگر نیت واقف از وقف استفاده مستقیم مردم از مسجد نباشد ، متولی می تواند آن را اجاره دهد . شرط رعایت نیت واقف برای اجاره دادن مال موقوفه از این رو است که قصد و نیت واقف مهمترین دلیل بوجود آمدن عقد وقف است و بنا به هر دلیلی نباید اجاره داده شود .

– رعایت شروط واقف :

رعایت شروط واقف در وقفنامه است . گاهی ممکن است واقف ، در عقد وقف ، شرایطی را برای اجاره دادن مال موقوفه ذکر کند . اگر شرایطی که واقف آنها را در وقفنامه برای نحوه اجاره دادن مال موقوفه قید کرده است ، طبق قانون درست باشند و به اصلاح حقوقی شرط خلاف مقتضای ذات عقد نباشند ، رعایت آنها ضروری است .